Где-то в самом конце ноября, глубоко заполночь в комнату стремительным шагом входит Юра. Ни слова не говоря, настежь распахивает окно. Я ежусь от холода и ничего не понимаю. Но замечаю, что его глаза горят восторгом. Он вытаскивает меня от стола и подводит к оконному проему.
- Смотри, - говорит торжественно, словно это церемония открытия Вселенной, - первый снег!
Мы долго смотрим, как в желтом свете фонарей никуда не спеша опускается снег.
Насмотревшись, он закрывает окно и заявляет:
- Этого нельзя не отметить!
Ну что ж, первый снег я еще никогда не отмечал. Тем более, что у друга так горят глаза, словно это он сам написал «Блажен, кто посетил сей мир.»
Таким его и буду помнить. Глубокая ночь. На фоне распахнутого настежь окна стоит высокий и красивый человек с восторженным лицом. А за его спиной совсем не спеша опускается на землю большой и белый-белый снег.
Знаю: счастье стороной
Белым снегом мчится.
Ты ли, я ли, мы с тобой,
Нам опять не спится.
Словно два холостяка -
Ветренных два брата,
Выпьем, что ли, за снега,
Что летят куда-то.
***
Нягледзячы на супольнае з Юрам пражыванне літінстытуцкага жыцця, інтэлектуальна, ды экзістэнцыйна таксама, самым блізкім мне стаў Слава Кіктэнка. Калі ён сядзеў глыбока задуменным, дык нагадваў мне мудрага грака. Слава ведаў на памяць тысячы вершаў ды шмат чаго іншага з гісторыі вербальных дыскурсаў. Толькі ён гэтым аніяк не ганарыўся, адно нечакана цытаваў геніяльныя радкі з кожнай прынагоднай сітуацыі.
Ягонае лідэрства не толькі ў нашым хаўрусе, але і на курсе было безумоўным. Разам з тым, ва ўсім, чым ён вызначаўся, дамінавала гранічная простасць. Мяркую, што якраз інтэлектуалізм і простасць злучылі нас на доўгія гады. Хаця ў сяброўстве, як і ў каханні, заўсёды ёсць месца яшчэ нейкай загадкавай тайніцы, якую марна спрабаваць вылічыць.
Другу
Распахнут дом твой, словно рад любой потере.
Заходит в окна листопад, уходит в двери.
Заходит в двери гость, свистит, в окошко глядя,
Там дикий виноград блестит. На винограде
Налились окна докрасна. Пора налиться.
Нальем же красного вина, как эти листья.
Нальем и выпьем же вино, мой друг давнишний,
Пока распахнуто окно и гость не лишний,
И диких ягод поздний стук еще не робок,
И черных - две - всплывают вдруг из наших стопок.
И пусть уже ночная тень все ближе, ближе.
Недолгий век, короткий день благослови же,
Благослови осенний сад и свет последний,
И листопад, и листопад тысячелетний.
Пасля інстытута ў розныя гады мы яшчэ некалькі разоў сустракаліся ў Маскве, у Алма-Аты, у Мінску і асобна іншым разам - на Нарачы, дзе я цэлы сезон працаваў лодачнікам.
Найбольш эмацыйнай была алмаацінская сустрэча. Я наўмысна распрацаваў маршрут па гарах Цянь-Шаня так, каб завершыць яго на знакамітым алмаацінскім возеры Медэа. Скуль адразу тралейбусам можна было даехаць да казахскага Саюза пісьменнікаў, дзе месцілася і рэдакцыя часопіса «Простор».
Абадраны, згаладалы, брудны, зарослы шчэццю да вачэй, я калыхаўся ў тралейбусе і весела думаў, што ніколі такога і блізу не было, каб яшчэ ранкам паснедаць у гарах ля вогнішча, а па абедзе ўжо ехаць у грамадскім транспарце. Звычайна пасля складанага маршруту некалькі дзён трэба было дабірацца да цывілізацыі.
Перад будынінай Саюза пісьменнікаў мяне чакаў яшчэ адзін сюрпрыз. На прыступках ля вялізных дзвярэй стаяў ладны натоўп мужчын ў гарнітурах з гальштукамі. Не ведаючы, як іх абмінуць, я збянтэжана схіліў галаву і рушыў у самую сярэдзіну. Гарнітуры здіўлена расступаліся, і толькі самы апошні не рухаўся. Я падняў вочы і ўбачыў Алжаса Сулейменава, тады самага знакамітага паэта сярод усіх нацыянальных літаратур (а ў Казахстане ён меў вагу нават большую, чым старшыня Вярхоўнага Савета). Я трохі шмаргануў заплечнікам па гарнітуры Алжаса і неўзабаве апынуўся ў абдымках сябра. А праз якія паўгадзіны ў яго кватэры ўжо адмакаў у балеі і раз-пораз зіркаў на стол з кавуном, дыняй, вінаградам, пловам і рознафарматнымі пляшкамі.
Гэта была фантастыка, каб так адразу і ўсё разам: абснежаныя вяршыні за вакном, лепшы сябар побач, балея з гарачай вадой і келіх каньяка ў руцэ...
P.S.
Калі быць больш дакладным, дык Алжас Сулейменаў зрабіўся суперзнакамітым не столькі паэзіяй, колькі даследчай кнігай "Аз і Я", у якой даводзіў, што "Слова пра паход Ігара" напісанае рускай і цюрскай мовамі.
Гэта настолькі абурыла расейцаў, што аўтара ганілі на сходах па ўсім Саюзе: ад Палітбюро да апошняй вясковай бібліятэкі. (На адным з іх я таксама прысутнічаў.)