Тры камедыі

КАТАРЫНА

Магу? Скажыце, як велікадушна!..
А я пайду. Пайду, і будзе слушна.
Наперакор пайду — бягом, скачкамі —
Раз так, дык так: найшла каса на камень.

(Выбягае.)

ГРЭМ’Ё

Бяжы цнота хоць да чорта ў балота. Вашы чары з такой кашары, што ніхто з прысутных не стане вас утрымліваць. Як мне здаецца, Гартэнз’ё, любоў паміж імі не такая ўжо і гарачая. Давядзецца нам абодвум трошкі папасціць ды паглытаць слінкі, бо наша рыбка яшчэ ў рацэ, а не ў руцэ. Бывайце! I ўсё ж у імя любві, якою я палаю да мілай Б’янкі, як толькі мне трапіцца такі чалавек, каторы зможа навучыць яе таму, што ёй па сэрцы,— я пашлю яго да яе бацькі.

ГАРТЭНЗ’Ё

I я зраблю тое самае, сіньёр Грэм’ё. Прашу вашай увагі яшчэ на адно слова: хоць зацятасць нашай непрыязнасці яшчэ ніколі не збліжала нас да прыязнай размовы, тое, што я хачу вам сказань, паверце мне, датычыцца нас абодвух. Каб нам мець доступ да нашай цудоўнай прыгажуні Б’янкі і быць шчаслівымі сапернікамі ў любові да яе, нам трэба патурбавацца і ўладзіць адну невялічкую справу.

ГРЭМ’Ё

Якую іменна?

ГАРТЭНЗ’Ё

А такую, сіньёр: падшукаць мужа для яе сястры.

ГРЭМ’Ё

Чорта ёй з балота, а не мужа!

ГАРТЭНЗ’Ё

Кажу: мужа.

ГРЭМ’Ё

А я кажу: чорта рагатага. Абмазгуй, Гартэнз’ё: хоць яе бацька і не ведае ліку сваім грошам, дзе вы знойдзеце такога ёлупня, што ажэніцца з нячыстай сілай?

ГАРТЭНЗ’Ё

Пакіньце, Грэм’ё. Хоць ні вам, ні мне не хапае змогі цярпець яе стукатню-грукатню, свет, прыяцель, не без добрых малайцоў. I, як кажуць, калі б гэту Катарынку павадзіць па рынку, знайшоў бы Кузьму, які і скажа: вазьму. Ну, вядома, з добрай падношай бацькавых грошай.

ГРЭМ’Ё

Ой, не кажыце! А, зрэшты, я і сам не адмовіўся б загрэбці яе пасаг з тым угаворам, што мяне кожную раніцу будуць лупцаваць, прывязаўшы да ўслончыка.

ГАРТЭНЗ’Ё

У тым-та і перапалка, што калі не кіем, дык палкай. Ну, вось што, паколькі ўжо гэта замінка нас зблізіла, давай падтрымліваць таварыскія адносіны, пакуль не падшукаем мужа для старэйшай дачкі Баптыста і тым самым не расчысцім сцежку для мужа маладзейшай. А тады ўжо, сустрэўшыся лоб у лоб на гэтай сцежцы, счэпімся зноў, як рагатыя казлы. О, любая Б’янка! Шчаслівы той, хто будзе твой. Хто хутчэй дабяжыць, з тым ёй і жыць. Што вы на гэта скажаце, сіньёр Грэм’ё?

ГРЭМ’Ё

Што праўда, то праўда. Я купіў бы ў Падуі найлепшага жарабца для таго малайца, які яе не толькі заляцае, але і заляйцае, павядзе да шлюбу і век будзе любы, пакладзе ў пасцель і наробіць дзяцей. Пайшлі.

Выходзяць ГРЭМ'Ё і ГАРТЭНЗ'Ё.

ТРАНЬЁ

Няўжо, сіньёр, любоў — такая сіла,
Што хопіць раптам — і жыццё не міла?

ЛЮЧЭНЦ’Ё

Пакуль сваімі я вачыма, Траньё,
Не ўбачыў, сам ніколі б не паверыў.
А тут — стаяў жа збоку ў сузіранні
I запалаў каханнем кавалера.
Скажу табе, слуга адданы, Траньё,
Давераны і шчыры друг, як Анна,
Паслушная і верная слуга
Царыцы Карфагена,— я гару,
Палаю, паміраю і памру
Альбо ў віры бяздонным захлынуся,
Калі з той скромніцай не ажанюся.
О, добры Траньё, я прашу спагады:
Дапамажы! Ты зможаш. Дай мне рады!

ТРАНЬЁ

Не шкодзіла б вам лазню даць, сіньёр,
I выхвастаць, але ж, на жаль, не зараз:
Калі ў сухмень іскрыць касцёр на бор,
Не выклікай вятроў, бо быць пажару.
Для закаханых вось адна з замоў:
«Redime te captum quam queas minimo»[4].

ЛЮЧЭНЦ’Ё

Ну і сказаў жа, шэльма, як звязаў;
Прымі падзяку і скажы яшчэ што.

ТРАНЬЁ

Нічога не скажу вам. Але, зрэшты:
Хто палюбіў з наскоку — не разява,
Такому і сава здаецца павай.

ЛЮЧЭНЦ’Ё

О, не! Аслеплены ж быў хараством
Усёй яе я, як святы Юпітэр —
Красой Еўропы і прад бажаством
Стаў на калені на ўзбярэжжы Крыта.

4

«Трапіў у палон, дык выкупіся за найменшую плату» — лацінская прыказка.