ТРАНЬЁ
I толькі? Ну, не бачыць вам дабра!
А вы заўважылі, спытаць я мушу,
Які шурум-бурум яе сястра
Тут узняла, што ўсім заклала вушы?
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Я пазіраў і бачыў чырвань шчок,
Пунсовых вуснаў рух; яе дыханне
Струменілася водарам. Дружок,
У ёй святое ўсё, усё дазвання!..
ТРАНЬЁ
(сам сабе)
Ну, справа — дрэнь. У хлопца яўны транс...—
Сіньёр, не спаць! Калі ўжо так вам трэба
Багіня тая, дык у вас ёсць шанц
Свайго дабіцца — хоць каменне з неба!
А я ўсё ж вам скажу: яе сястра —
Страшэнна ўпартая і непакора,
I да таго, пакуль яе з двара
Не сплавіць бацька, вам пасёрбаць гора:
Бо ваша Б’янка будзе пад замком,
Каб жаніхі не выкралі тайком.
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Ах, Траньё, у яе не бацька — кат!
Але ж ты чуў, што мае ён намеры
Аддаць на найм настаўнікаў падрад,
Вучыць яе?
ТРАНЬЁ
Чуў, скеміў і прымерыў,
I выйсце ёсць, падумаўшы цвяроза.
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Як, ты яго знайшоў? Я й думаў так!
ТРАНЬЁ
Дзве галавы — адразу бачны розум.
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Ну гавары ты першы. Ты мастак
На выдумкі.
ТРАНЬЁ
Як бы не так! Ды ладна.
Вы цэліце ў настаўнікі,— не так?
У дом Баптысты? Так?
ЛЮЧЭНЦЁ
У дом — дакладна!
А ці змагу?
ТРАНЬЁ
О не, сіньёр,— ніяк!
Ніяк, Лючэнц’ё, гэта — мара, сон...
Ну хто, скажыце, з нас сыграе ролю
Вінчэнц’ё сына ў Падуі, дзе ён
Жыве прыстойна, згодна з этыкетам,
Займаецца навукамі і ўволю
П’е з землякамі ўзапар восем дзён,
А на дзевяты сам дае банкеты,
Трымае дом, прымае шмат сяброў...
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Даволі, Траньё! Basta![5] План гатоў;
Я ўсё абдумаў. У ніводным доме
Мы не былі тут, нас ніхто не знае,
Хто Траньё, хто Лючэнц’ё — невядома:
Разумны змоўчыць, дурань не пазнае.
Ты, Траньё, станеш мной; ты — гаспадар;
Распараджайся домам і прыслугай,
А я — слуга: з Фларэнцыі шкаляр
Альбо настаўнік з Пізы. Ты, брат, слухай:
Так мае быць і будзе. А цяпер —
Здымай штаны!.. Не бойся, я жартую.
Вазьмі мой плашч; жвавей! Бяры прымер
Мой капялюш з пяром і белай тульяй.
Табе слугой Б’ёндэла мае быць,
Калі прыедзе, толькі мне патрэбна
Ў бязмозглы чарапок яго ўдаўбіць,
Што золата — маўчанне, слова ж — срэбра.
ТРАНЬЁ
Яму-та не пашкодзіла б тужэй
Трымаць язык на прывязі, бо часта
Ён дастае ім да чужых вушэй,
А слых чужы на плёткі — вой вушасты!..
Дык што ж, сіньёр, калі ўжо ваш загад
Змяняцца ролямі, мы — вашы слугі.
Па просьбе бацькі вашага я рад
«Гадзіць, служыць сыночку» без аддухі.
Ён так прасіў, хоць і ў інакшым сэнсе,
I я — Лючэнц’ё, бо люблю Лючэнц’ё.
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Будзь, Траньё, мной, бо і Лючэнц’ё — раб
Сваёй любві; ён ад любві марнее,
Ён у палоне ў Б’янкі; ён аслаб,
Ён плача; ён ад гора камянее.—
Вось ён — нягоднік!
Уваходзіць Б'ЁНДЭЛА.
Шэльма, дзе ты быў?
Б’ЁНДЭЛА
Як гэта — «дзе я быў?». А вы дзе былі? Сіньёр гаспадар, што ў вас тут такое: ці мой напарнік. Траньё абадраў вас ці вы — яго? А можа, абодва — адзін аднаго? Што тут парабілася?
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Хадзі сюды, трапло, і не жартуй,
Узваж абставіны суладна з часам:
Ратуе ён мяне, і ты ратуй.
Ў жыцці бывае ўсяк: то часам з квасам,
Парою ж і з вадою. Каб з вады
Сухім я выбраўся, ён апрануўся
Ў маё адзенне — і такой бяды! —
Я — Траньё, ён — Лючэнц’ё. Я схінуся
Адгэтуль зараз жа, бо нада мной
Вісіць бяда, як буду апазнаны.
Я тут у катавасіі адной
Парнуў нажом кагосьці, той ад раны
Памёр. Ты зразумеў?