Міжволі прыгадваю такія ж светлыя, чыстыя, узвышана-рамантычныя думкі і пачуцці ў першых вершах Пімена Панчанкі, Міколы Сурначова, Леаніда Гаўрылава, Аляксея Коршака, Міколы Аўрамчыка, Кастуся Кірэенкі. У іх не было ні ценю пошласці і цынізму, кан'юнктуршчыны і хітрага прыстасавальніцтва. Бязмежна шчырая, даверлівая інтанацыя. Урачыста-прыўзняты тон. Незамутненыя і незабруджаныя вытокі: вобраз роднага краю, свет юнацтва, сяброўства, кахання, мараў і творчасці, вернасць героям Кастрычніка і грамадзянскай вайны, трывожнае водгулле першай бітвы з фашызмам у Іспаніі...
Дзеці, як вядома, заўсёды хоць нечым паўтараюць сваіх бацькоў. Відаць, і ў паэзіі таксама. Як радасна бачыць, што новая генерацыя паэтаў пераклікаецца з «бацькамі» ў самым лепшым — у высакароднасці, у душэўнай чысціні, у святасці помыслаў! Хочацца верыць у іх, гэтых пачаткоўцаў. І не толькі ў найбольш выяўленых і цікавых ужо сёння, але і ў тых, хто яшчэ пакуль што зусім кволенька, няўпэўнена і нясмела спрабуе свой голас, і ў тых, хто з наіўнай амбіцыяй стараецца паказаць прафесіяналізм свайго пісьма, не разумеючы, што майстэрства без душы і сэрца — не майстэрства, а рамесніцтва. Калі нават яно і высокай прафесійнай вывучкі... Майстэрства ў працы над радком, над словам ніколі не трэба паказваць наўмысна. У сапраўдных майстроў яго не відаць. Чым большы майстар, тым менш мы, чытаючы, думаем пра яго майстэрства, але тым больш думаем пра жыццё і пра свае адносіны да жыцця, пра сваё разуменне людзей і часу.
І хочацца сказаць ім тое, што ўжо неаднойчы гаварыў у аўдыторыі. Набірайце моцы і дужасці ў сэрца, дарагія хлопцы і дзяўчаты! Развінайце крылы для вялікага палёту! Толькі не здраджвайце сабе! Толькі не адступіцеся ад сваёй юнацкай веры! Толькі не спакусіцеся тым, што губіць талент, душу паэта. Сёння вы ў тым узросце, калі перш за ўсё трэба думаць: а дзеля чаго? А ў імя чаго? А што я хачу сказаць людзям? А ці маю права на размову? Самае страшнае — абмяшчаніцца, даць волю дробным, эгаістычным пачуццям, стаць рабом подлай спажывецкай корці. Самае страшнае — стаць цынікам, страціць пачуццё грамадзянскасці, пачуццё сыноўняга абавязку перад сваім народам і Бацькаўшчынай. Талент — гэта любоў да людзей, да жыцця і Радзімы. Талент — гэта вера ў чалавека. Талент — гэта незвычайная шчодрасць сэрца, прага дарыць людзям радасць, рабіць дабро. Талент — гэта мужнасць і стойкасць, самаадданасць і самаахвярнасць у змаганні, у барацьбе за праўду і справядлівасць. У балгарскага паэта Любаміра Леўчава ёсць выдатныя радкі: «Талент — гэта Мамаеў курган. Фашызм? — гэта бяздарнасць». Талент служыць жыццю і будучыні, а не смерці і разбурэнню. Ён служыць узвышэнню чалавека, а не прыніжэнню.
Вы добра, з прыгожай, шчырай і светлай ноты пачынаеце. Хай жа ў кожнага з вас будзе свая непаўторная песня! І хай кожны праспявае сваю песню шчасліва і да канца!
Працы тут — для многіх і надоўга
Якое прыемнае супадзенне! Вярнуўшыся з вёскі, праглядаў пошту, што сабралася за некалькі дзён, і ў газеце «Правда» з вялікім задавальненнем прачытаў перадавы артыкул «Наш край родной». Прачытаў і па звычцы падкрэсліў радкі, у якіх убачыў глыбокі і мудры сэнс: «Свае вытокі любоў да Савецкай Радзімы бярэ ў краіне нашага дзяцінства — бацькоўскім краі, чый светлы вобраз назаўсёды застаецца ў сэрцы кожнага... Сыноўняя прывязанасць да родных месц — жывое, дзейснае пачуццё... Наша цяперашняе абапіраецца на тое, што створана, заваявана і абаронена папярэднімі пакаленнямі... Цудоўнае і высакароднае пачуццё любові да роднага краю! Хай жа кожны прыўмножыць яго багацці і прыгажосць!»
Гэтыя дарагія мне радкі я прачытаў і падкрэсліў сёння раніцай, а не далей як учора вечарам, у дарозе, перагартаў кніжачку Леаніда Пракопчыка «Даўгінаўскія вёрсты»! — добрую, цікавую кніжачку якраз жа пра гэта самае: пра любоў да таго кутка, дзе ты нарадзіўся і вырас, да роднага бацькоўскага краю. Успомнілася і яшчэ адна цікавая кніжыца, прачытаная крыху раней — «Мая Астравеччына» Адама Мальдзіса. І проста такі хваляванне ахапіла душу: які выдатны зроблены пачатак! А што, братцы, калі яшчэ дзесятачак-другі такіх кніжэнцый падарыць нашаму чытачу — асабліва маладому? Ды гэта ж будзе незвычайна спажыўны хлеб для духоўнага гадавання моладзі! Хіба патрэбна даводзіць, якое патрыятычна-выхаваўчае значэнне мае мастацка-дакументальная літаратура аб родным краі, аб яго прыродным харастве і багацці, аб падзеях і фактах нацыянальнай гісторыі, культуры, літаратуры і мастацтва?
Вядома, пісаць такія кнігі няпроста, бо аўтару трэба быць не толькі грунтоўна адукаваным чалавекам, вельмі многа ведаць аб тым, пра што пішаш, але яшчэ і быць таленавітым апавядальнікам, валодаць словам, каб расказваць, гаварыць з чытачом займальна, цікава. І канечне ж — трэба вельмі моцна любіць тое, пра што расказваеш. А яшчэ: такія кнігі павінны вызначацца маштабнасцю і гістарычнага мыслення, глыбінёй ідэйна-філасофскіх абагульненняў. Каб за «біяграфіяй» і вобразам аднаго кутка паўставаў гістарычны лёс і вобраз усяго народа! Апрача багатага геаграфічнага і гісторыка-этнаграфічнага матэрыялу — яркіх, цікавых назіранняў, каштоўных звестак, апісання мясцін, звязаных са славутымі імёнамі і выдатнымі падзеямі,— патрэбна яшчэ як мага больш глыбокіх сацыяльна-філасофскіх роздумаў, важкіх публіцыстычных вывадаў. У размове пра мінулае павінны ўвесь час адчувацца пагляд і пазіцыя аўтара — нашага неспакойнага, па грамадзянскаму заклапочанага сучасніка, павінен біцца пульс веку, у які жывём. Толькі пры гэтых умовах патрыятычна-краязнаўчая эсэістыка зойме ў духоўным жыцці грамадства належнае месца.