– Ну, пра яго я ведаю ўсё маё нядоўгае жыцьцё, так бы мовіць, – адказаў Піпін. – А апошнім часам я вандраваў зь ім побач. Але ж у гэтай кнізе шмат старонак, а я бачыў ня болей за адну ці дзьве. I ўсё ж, напэўна, лепей за мяне яго ведае няшмат хто. Арагорн, мяркую, адзіны з нашага зьвязку насамрэч ведае яго.
– Арагорн? – спытаў Бэрэганд. – Хто гэта?
– Ну, – запнуўся Піпін, – чалавек такі, ён вандраваў з намі. Па-мойму, ён цяпер у Рохане.
– Дык ваша быў і ў Рохане! Шмат чаго хацеў бы я распытаць таксама пра гэтую зямлю, бо нашая невялікая надзея, што засталася гэтымі днямі, амаль выключна на рахірымаў. Аднак я забываюся свой абавязак: адказваць на твае пытаньні. Што спадару Перыгрыне жадае ведаць?
– Ну, добра. Калі ўжо пра жаданьне, дык, з дазволу вашці, я агучу тое, што мяне цяпер надта турбуе: дзе тут сьняданак знайсьці ці накшталт таго? Я маю на ўвазе, якія гадзіны яды, калі ваша мяне разумее, і дзе бяседная заля, калі такая ёсьць? I дзе шынкі? Я азіраўся, але аніводнага не прыкмеціў, пакуль мы дабіраліся сюды, хоць мне карціць, прызнаюся, пакаштаваць добрага піўка, раз ужо мы патрапілі да жытла мудрых і ветлівых людзей.
– Ваша не навічок, я бачу, – заўважыў Бэрэганд паважліва. – Кажуць, тыя, хто шмат ваяваў ды вандраваў, заўжды ў першую чаргу шукаюць еміны. Хоць самому мне тое вядома толькі з расповедаў – я сам вандраваў няшмат. Дык ваша яшчэ ня сьнедаўшы сёньня?
– Ну, калі быць шчырым, дык нешта на дно страўніка ўпала, – прызнаўся Піпін. – Але ж ня болей за чарку віна й пару белых хлябцоў, дзякуй ягамосьці пану намесьніку, але за тое ён гадзіну дапытваў мяне, і тое дужа натаміла.
– За сталом, як у нас кажуць, і малыя зьдзяйсьняюць вялікія подзьвігі, – засьмяяўся Бэрэганд. – Але ж ты наталіў голад ня горш за любога ў Цытадэлі, дый з большай пашанай. Бо гэтая крэпасьць на варце ў часіну вайны. Мы падымаемся яшчэ да сьвітанку, перакусваем крыху ў паўзмроку, дый да сьвятла ўжо на сваіх пастах. Але ж не адчайвайся! – ён пабачыў нуду на Піпінавым твары. – Тыя, што насамрэч нялёгка працавалі, сілкуюцца ўранку, каб аднавіць сілы. Крыху перахапіць мажліва й аполудні ці надвячоркам – як служба дазваляе. А зьбіраемся мы дзеля бяседы й забавы, якая яшчэ засталася нам у наш час, на заходзе. Рушма! Пройдземся крыху, знойдзем, чым падсілкавацца, і парадуемся сьвежаю раніцай.
– Момант, калі ласка! – папрасіў Піпін. – Я з голаду ці, калі быць шчырым, з прагнасьці, зусім забыўся на абавязак. Гэндальф, Мітрандыр па-тутэйшаму, папрасіў мяне наведаць ягонага каня, Ценяра, правадыра роханскіх статкаў, найлепшага жарабца самога караля, як мне казалі, хоць той і аддаў каня Гэндальфу ва ўзнагароду за вялікую дапамогу. Мяркую, Ценяра Гэндальф любіць болей, чым шмат каго зь людзей, і калі добрая Гэндальфава воля нечага каштуе для гэтага гораду, дык вам належыць даглядаць Ценяра з усёй мажліваю пашанаю, з большай, чым дасталася на долю беднага хобіта.
– Хобіта?
– Так мы сябе называем, – патлумачыў Піпін.
– Прыемна даведацца, – зазначыў Бэрэганд. – Хоць шмат дзівоснага ў словах вашці й вымаўленьне нязвыклае для мяне, гжэчнасьці словаў тое не псуе. Ветлы народ хобіты. Ну, дык рушма! Пазнаёміш мяне з тым добрым канём. Бо я люблю жывёлаў, а мы рэдка бачым іх у мурох гораду. Продкі мае паходзяць з горных далінаў, а да таго – зь Ітыльёну. Але ж ня бойся! Зазірнем на крыху, дзеля ветлівасьці, а тады самі скіруемся да месцаў пад'едку.
Піпін пераканаўся, што Ценяра добра ўладкавалі й дагледзелі. Бо на шостым ярусе, па-за сьценамі Цытадэлі, разьмяшчалася колькі файных стойлаў для хуткіх коней, проста побач з кватэрамі ганцоў, заўжды гатовых выправіцца з загадамі ўладара Дэнэтара альбо іншых ачольцаў гораду. Цяпер, аднак, Цяняр стаяў тут самотны, бо й ганцы, і іхнія коні падарожнічалі далёка за межамі места.
Цяняр заржаў ціхенька, пабачыўшы Піпіна, і павярнуў галаву.
– Добрай раніцы табе! – павітаў Піпін. – Гэндальф прыйдзе, як толькі зможа. Ён заняты, але шле вітаньні й заадно мяне – праверыць, ці ўсё з табою добра. Спадзяюся, ты добра адпачываеш пасьля доўгай вандроўкі.
Цяняр матлянуў галавою й тупнуў капытом. Аднак дазволіў Бэрэганду асьцярожна прылашчыць пысу й пагладзіць вялікі льсьністы бок.
– Ён выглядае, нібы яго доўга гадавалі й даглядалі дзеля скачкі, а ён жа толькі зь цяжкога падарожжа, – заўважыў Бэрэганд. – Які ён моцны й ганарлівы! А дзе ягоная збруя? Напэўна, яна каштоўная й прыгожая.