(блізу асудліва)
Як мне раздумаць?
Я слова з Бібліі знайшоў тлумачанае
асуднасьцяй — справядлівасьць
маіх дзеяў…
Чаму пазычанае ад самаго сябе
жаданьні
зьнібліва глядзяцца ў канчаткі?
Жывога кажнага жаруць жывыя!
А я жыву, каб здарыцца, жыву яшчэ.
Не ўцягну сябе
ў лапы сьмерці хутка.
(пэўна)
… краскі трэба зноў цішком зьбіраць.
А шмат іх трэба, шмат — праца лёгкая.
Але чуюся, кагадзе, камяньком мізэрным,
у цёку шпаркім ручая ляснога.
(гладзіць далоняй па лобу)
Будоўля… каля замку… недалёка замку.
Хто пачаў?
Да млынара цяпер… да млынара.
—---------------
Сяліба Млынара
Невялікі са із стаўком, за ім пачынаецца лесь навакол сялібы ўсё агледжанаь зьмярканьне летняе, ледзь ветранае.
Пустэльнік (уваходзіць у хату, бы ўласная)
Мір людзям у гэтай хаце,
і Хрыста багаславенства да самай сьмерці!
(у хаце нікога няма)
Гы-ху-у-м… Ціхата. Куткі з куткамі размаўляюць,
чакаюць гаспадароў вяртаньня.
(выходзіцьь прыслухаўся, у садзе нягучны
жаночы сьпеў)
— Я сьпяю, як апаўночы
краскі пжюць красу зямлі,
як лісьце восень не дачакаўшы,
ужо на долы аплылі.
Як пастухі ў час даждлівы
шукаюць сховы пад вярбінай…
(песьня спыняеццаь спатыкаецца з Ганкай, яна
ідзе із саду)
Дзяўчыне млынара, багаславенства!
(Ганка сьхіляецца і хрысьціцца)
А дзе млынар?
Ганка
Там на ветраку. Заўсёды там.
Яму няма ані спачыну, -
днём і ноччу меле ён
зярнё з арудаў, князявае.
Якраз і вецер ня сьціхае,
дык час дармо згубіць няможна.
Пустэльнік (панятліва)
Ага!.. А ты скажы: той афіцэр,
што з бацькам некалі спаткаўся,
дзе ён жыве?
Ганка
Тут, у нас. Дзе яму дзявацца?
З людзьмі із вёсак навакольных
у лесе, там, складае ён
будынак велікаваты.
Людзей знаходзіць, бо-ж па вайне
ўсе пры голадзе, -
хлеб надзённы прагнуць мець.
Войчым плаціць ім няскупа.
Усе здаволены, і нават
яны ў песьнях яго хваляць…
(Ганка спакмечвае няўвагу да ейнай
гутаркіь яна вельмі дбалая да хахаваньняў
Пустэльніка)
Пустэльнік (адыйшоўшы крыху ад Ганкіь
у звычаі — да сябе)
Пакуль спраўляюся цярпліва распаўсюджваць
сілу волі — наумеры жыватворныя:
даць іншае на зямлі жыцьцё,
яны трызьненьні душы свае, прыгонныя,
наўпрацяжкі, як і раней,
падмураста будуюцца пад мае жаданьні…
(азіраецца на Ганку)
Збавіцелем ішоў у сьвет,
ды колькі вёрстаў адыйшоўся пэўным?
Колькі дзён я захапляўся ў іх разьмене?
А ўжо сьхіліліся нада мной яны,
запавет з грудзей, што дыхаюць яшчэ,
па-свойму зжывіць,
маўляў, пакінены для іх,
абгрызены я касьцяляк.
(упэўнена, крыху ступіўшы далей)
Мне разгоністая на сустрач буравея, — а нішто!
І позіркі сумленьня маіх дзей, — разводзьдзя слоў…
Я вярнуўся да мясьцін сваіх,
дзе прад Богам усьцяжы моўкнуць,
дзе кожны тут хвалюцца ўзор
пачуцьцям сьмерці,
і хіліцца ў церпкую адданасьць
зноў нараджэньня мець, нашчадкаў песьціць…
(прывычнае, укорнае — глядзіць на неба)
Божа, як сьцергі гэтую нягожасьць і красатосьць для іх
вядома толькі мне,
мне аднаму заўсёды!
Ганка (голасна прапануе)
Ёсьць у нас штодня квасны сядзёр жытнёвы, -
можа, ойча, спрагу наталіць жадае?
Пустэльнік (ідзе да яе)
Вялікі коўш, не пашкадуй, -
адзіным магам выпжю, -
я спрагу асьцюдзяню адразу.
(садзіцца, падыйшоўшы, на ўслон каля хатыь
пляскае нямоцна далоняй па шчацэь Ганка прыносіць
вядзёрь з каўшом сядзёру падыходзіць да вакна)
Але-ж, ці гэта можна?
(глядзіць у вакно хаты, бы ў люстэрка, — яму
недзівоцтваь як заўсёды, да самога сабе)
Мроілася: адзіны я
даткнуўся непапяленьняў біблійнай мудрасьці.
Яна, ачуненая ў розуме маім,
вучыла, ня любіць пакуты чалавека,
чалавекам прыхільна даная.
(надалей каля вакнаь Ганка прыслухоўваецца,
і азіраецца на ветрак)
Але ці можна гэта,
адолець і расьцярушыць яўнасьцяй?..
(адыходзіць ад вакнаь бы нікога каля яго)
… з часін заўсёдных я лавіць цяпер пачаў
перакананьне зусім іншае:
свабоду роду кажнаму аддай,
ці падаруй —
хай блукаюць зроднена ў сваіх пасобях.