Хведар (далікатнаь ня крыху разумеючы сваё
асабістае ў напытаным жыцьці)
Я не згублю спадзеваў
паміж тваіх спадзеваў.
Як із крыніз лясных,
табе даўно вядомых, -
падарожнік стомлены валогу пже,
і хлапчука спатканага павучае ён:
— Глядзі! Буялая красотасьць на нівах росьціцца —
збажына багатая,
а заўтра ў млыне на хлеб надзённы зьмеліцца.
Хлеба дайцам радасьць вялікую прыносяць
а хлебаедца ад працы стомлены, ён ня батрак,
на стале дашчаным — скарб
трапяткімі пальцамі збірае крошыны…
Яно было раней, і станецца ізноў у будучыні.
Млынар (яму не жадаецца азначаць існасьць
ягонай думкі)
Што цябе страхоціць?
Хведар (панятлівы сабе)
Мяне страхоціць?
Адкажу цяпер — нічога!
Між развалінаў сьцяну шукаю абаперціся…
(азірае Млынара — нічога не рызыкуецца)
Ты назіральнік жыцьцёвых зьяваў,
ты асягнуў дзябёласьць дзеяньняў,
і можнасьць Айчыньня раздзяліў сурова:
усё бывае ў жыцьці ад прычын-здарэньняў.
А хто я, — служэніц твой?
Млынар (уздымае рукуь зварот бы не да яго —
да кагосьці зь іншых)
Адказаў не пачуеш. Я не звыдзяш!
Пакінь свае жалобы,
нібы расчульвасьць ратаваньням будзе.
(звычайна-павучальна і пэўны, што Хвёдару гэта
ня будзе новасьцяй)
Я сказаў: рукі запрасі схваціцца да болесьці ў жылах
за сваё жыцьцё,
а розум Запамятай тады,
вось гэта ёсьць спакуса:
кускі падкінуць целу сілу.
Хведар
Я нічым не заганарыўся і не ўгневаўся.
Я несьцярпеў табе сказаць:
ты княжыш нада мной…
Млынар (урыўна)
Куды вернеш сонца?
Прыбачлівасьць навошта?
Якая зайздрасьць цябе апанавала?..
Будзь з мной!
Хведар (таксама парывіста)
Я з табой! Я вочавідзец тваіх прычанаў!
Боль і смутак спакой мой не губляюць,
калі кранаюся жыцьця імгненьня.
Млынар (хітравата і зносьліва)
Тады з табой уладзім веру,
што ня верылася табе і не магла:
жыві дзеля сябе…
але карысьць людзям пакінь.
Хведар (лагодзіць настрой)
Зёрны недаверу да мяне
у пыл млынарны ськінь…
Я відошчым сяньня ўзьневельчаны:
два мужыкі паміж сабою біліся,
ім здавалася: я непароўну
даў муку із твайго сьвірну…
А кропелька цяплістай зайздрасьці,
ад і да тваіх наборных разважаньняў
кропнула наўветна на розум мой
ад самае з табой сустрэчы.
Млынар (бы не пачуць)
Настарожнасьць ня шкодзіць сьціпласьці…
—--------------
Каля збудованага будынку. Будаўнікі, яны і госьці. Падыходзіць Млынар, Хведар, Пустэльнік і Ганка. Тры старэйшыя з грамады вітаюць іх.
— Дабраслаў, Божа,
гаспадара ў хаце!..
— Хлеб пірагом
усім у хаце!…
З каптуром асьміну
сыпні ў аруды!…
— Дабраслаў работнікаў
у сваю меру,
яны лепшыя у нашым краю!
(госьці галосяць)
— Дабраслаў, Божа,
дабраслаў паможна!
Млынар (уздымна рукой)
Уваходзьце. Уваходзьце, людзі наскія.
(да Пустэльніка, бы забыўся сказаць)
Ты, ойча, асьвяньці… багаславі
наш стол імем Хрыстовым.
(Людзі заходзяць у будынакь Пустэльнік
ахрышчвае сталы із стравамі, а пасьля гэтага
Млынар з галоснай гаманы гасьцей кліча
рукой да сябе)
ганка, дачка мая, сюды,
і Хведар, і таксама ойча.
(вясёла-прылебныь бесцырымоўна да гасьцей)
Госьці добрыя сядайце.
Услоны змайстраваны цяжэй —
стоцьму вытрамаць кожнай постаці.
Частуйцеся —
час гульбе ніколі некароткі!
(вядзе Ганку, Хведара і Пустэльніка да
іншага пакоюь там — дзьве жанчыны)
Дачка мая, табе ўжо прызорала
стаць мацерай дзяцей сваіх,
а Хведару — іх бацькам.
Усё прырыхтавана.
Сукенкай убярыся і вянком.
Прысядзь вось тут, на дзежцыь звычай —
жанкі чакаюць.
Выйдзем да гасьцей, каб радасьцяй
ад мёду хмельнага
павесяліць яшчэ цікавасьцяй
твайго вясельля.
Ганка (пэўна)
Што бацька мой надумаўся?
З дня першага спатканьня
сэрца не хілілася дружбай шчырай
да яго, Хведара.
Млынар (неспадзеўна)
Гы-ы-м! Якая шапялявасьць!
Для роду не ахайнасьць!..
Ужо прыцёхкалася каля грудзей сваіх