для людзей навокал нас.
Бо нам так уявілася:
яны самі сабе — ня людзі,
а нейкія прашчыліны ад людскога роду…
(адрыўнаь суровы, стрыманы)
Прычыны быць з табой недубаватыя
знайшліся мне цябе трымацца.
Пра гэта гутарылі й шчыра,
у маёй сьвятліцы.
І пасьля гутаркі заставаліся —
быў час для нас адзінай дзеяй — верай:
створым
і стварылі!
Хведар
… а вось цяпер ня ведаю, хто я,
каля цябе, Млынар?
(Госьці пакінулі будынакь Млынару прыкрасьці
Хведаравы дапінаюць)
Млынар
Імя добрае — Млынар…
Малоць усё ўмее…
Глянь на мяне. Глядзі.
Старыя плечы ахвіцэрскія!
Сярмягу шый па іх,
каб ня крыпла і ня церлася
пад звахамі ўзплеч маіх.
(свавольна, але даўцянтна)
А ты?
Салдат ты быў, напэўна, добры.
А?.. а ахвіцэр?
Не абражайся: туды-сюды,
ці падвяжы аборкай.
Ня гневайся на мяне, прашу!
(Больш узірліва на Хведара)
Ты-ж ваяводзіць быў.
Людзей-салдат змагацца навучаў.
А кадзе?
Уладаў ты баішся?
На полі бойкі (усёдна дзе бывала)
Дзяржаўная ўлада
за табой ня бегала.
(стрымгліва)
Палохаешся, што я раблю цяпер,
або тое, што ўжо зрабіў,
цябе пагардай пачало кранаць?
Хведар, пад самы падбародыч
я сам сабе ўпэўнены.
прыціснуўся да сваіх скабак:
— Я ёсьць! І мусіў я тварыць!
Хведар (зірнуў на Пустэльніка)
Не захінай мяне абразай
у тым, што важна для цябе.
(наіўна)
Наш палац насьмешнасьць у воддальку ад замку —
хата тая самая між сяліб у весцы.
Млынар (пахопна)
Хведар, Хведар, дзень каторы ты жывеш?
Як цяжка нам у сваім дародным
сьцярпець свае намеры.
(бярэ Хведара пад руку)
Я сам сабе патомны.
Ветрак ня мроя — працы просіць.
Ветрак знайшоў апору
із рук маіх,
стаіць, як замак той уводдалі,
завіты падкаменнымі ўзорамі…
Хведар, ад запружанага дурнымі мроямі
Пустэльніка
я адкупіў няшмат,
дый адкупіў зямлі кавалкі,
ня будзеш наракаць:
зь іх будзе збожжа ветраку малоць.
(непрыязьліва зірнуў на Ганкуь яна каля
Пустэльніка стаіць, як капец на мяжы)
Ганка (зводдальь тое самае)
Глядзеце, ён памёр!
Хведар (таксама азірнуўся на яе і бязкрыўдна)
Млынар — сябёр, я не салдат табе…
Млынар (усьмешліваь адступае ад Хведара)
Навакол мяне салдаты, бы рыба плавае туды-сюды…
але, даруй, нядаўне??? табе ўшпіліню.
Праз вакно на іх парады ня гляджу захопна.
Старасьць узяла мяне, а старасьць не далюблівае
законы маладых.
Ах, добра, каб здарылася!
Ім зухавата, памаладзёнску, шарэнгам іхным
даць загад:
— Змагайцеся, барзьдзіцца да змаганьня!
(пераменьліва)
Хведар, у мяне сяліба ёсьць, дзе ты жывеш таксама.
З Млынаром жыві, прашу,
не паахвіцэрску табе загадваю.
Мы перахрысьціліся ў тэй самай
сьвятой вадзе.
Ты захаваць памог імя маё
сярод людзей наўкольных
і прад Пустэльнікам.
Сьлепліва ня блукаліся ў развагах нашых.
Дзею кажную адчувалі:
ня выплакаць бяду, а зхітраваціць —
што будзе добра, дабраветна
для Айчыны роднай.
Хведар
Мне страхотліва, што творыш ты.
І не дзіўлюся я:
страшным быў таксама
за межамі ня мае Айчыны…
(не працягвае гутаркуь знадворку чуваць
грукат калёсь уваходзіць Палічнік, Сьвятар і
Дамаведка із замку)
Палічнік (каля уваходу)
Распоражэнія імею.
Пустэльніка сьвятога ібо шукаю.
Сказалі в замку сюды пайшол папіцца,
пагасьцяваць… а шмат людзей вытруціл.
Сьвятар (скабэрачна паківаў пясьцей
Палічніку)
… не ўнасьці, Божа, грэшным волю,
бо Госпадзь ёсьць
суд тварыць над грэшнымі й нягрэшнымі.
(паказам аблічча Палічніку)
… не даплікайся праўды суднай —
твая справа знайсьці яго.
Млынар (адвольна Палічніку)
Вось тут, зірні, ляжыць
наш чалавек — сьвяты Пустэльнік,
перапіўся, кажуць.
(Дамаведка із замку пазірквае на Млынараь згаджаецца)
Сьвятар (да Млынара набожна-люба)
… не абражай сьвятога чалавека,
бо жыцьцё тваё ідзе сваёй радоўкай:
прывыклых і адданых Богу жыць
не вінуй сурова.
Казаць навошта: — Перапіўся?