Выбрать главу

Нядбайла: (жартаўліва) А Цімка мне ў помач. Будзе з гаці вада шумець, будзе дым мучны стаўбом, завознікам, селяням нагода будзе пра усё і пра нічога пагутараць, знойдзеце усё як у старыя гады…

Зыбайла: (пахопна) Я пра мясцовасьць кажу. Тут усё на вачох. Я не магу скратна падыйсьці да ёлкі з буслывам гняздом і паслухаць іх клёкат, асабліва увечары, бо Алена спадсьцерагае, а тады слцярэбіць пытаньням: — Няўжо табе гэта люба?.. Тут усё на вачох. Людзі ведаюць у нядзелю адпачываць, лавіць рыбу, спраўляць хрэзьбіны й вясельлі, а я афіцэр я хачу у вайну, хоцьбы і несапраўдную, а займацца ей. Трэба маладое пакаленьня рыхтаваць да вайны, а не да любошчаў… Шчыра кажучы: мы з Аленай паедзем ад гэтуль…

Алена: Так, мой муж, паедзем, паедзем, але туды, (разьвяла пясьцімі) Руская гармошка.

Цімка: (урыўна, не адварачвая???ся ад вакна) Сябры згадзіцца з тарышом Зыбайлым. Самя праўдзівая на зямлі прырода: зьвер шукае сховішча, а Цімка зьвера любіць — паляўнічы… Прымецеся у сваіх адчуваньнях: выпадкі не асудзіце па свойму. Праўдзівасьць у адчуваньні бліжэй да пробы існаваньня.

Зыбайла: (упэўненна што Алена пагодзіцца зь імь шапотна) Ужо час адкараскацца ад дурня. За вельмі пракраскаўся да нас. (раптам узбудрожана) Я найбольшы дурань што выратаваў яго у часе бойкі з немцамі.

Алена: Ты жадаеш сказаць: было-б добра каб ён загінуў, а ты застаўся жыць?

Зыбайла: (да Нядбайлы) Я не магу вытлумачаць існую праўду пра чалавека што ёсьць цяжаром грамадства.

Нядбайла: (вясёла) Вы супраць мяне таксама, бо дружу із Цімкам, і з ягонай сястрой.

Зыбайла: Вы крыху лагадней! Не зь ягонай сястрой, а з маёй сужэнкай, дазвольце заўважыць.

(Цімка шумліва зацягвае фіранкі, выходзіць на знадворак. Алена бярэ кашолку)

Нядбайла: Даруйце!

Алена: Хадзем, людзі добрыя, прырода клічыць! (незласусна-дабраветліва да Зыбайлы) Вярнуся да дадому, да майго дому, вытлумачу табе, усё вытлумачу, і так, што эканоміку нічога не застанецца эканоміць. (вясёла-жартаўліва) Пойдзеш чучалам стаяць у вайсковым музэі. (паказальным пальцам) Там будзеш пыл эканоміць. (шпарка выходзіць)

Недбайла: У вас штосьці не ў зладзе?

Зыбайла: (нясьмешнай усьмешкай) Не турбуйцеся! Сямжя — як уселякая семжя, адзін дзень: сямжя бяз нейкіх сумніў, а на другі: капрызы. Багна якую можна перайсьці, напэўна, нам уцьвердзіў Цімка…

Недбайла: Прабачце тады! Добрага дня вам! Я хоць і нядзеля сяньня, а заняты… Пазнавата, але іду на цэлы дзень вудзіць рыбу, дый і Цімку запросіў пайсьці з мной. Шкада яго — чалавек із хібамі… Да пабачаньня!

Зыбайла: (маніць пачакаць) Вы мне даруйце! Калі ласка, сябры! У мяне непрыемнасьці з Аленай бываюць рэдка, а калі бываюць дык за Цімку. Я ведаю ён не варжят, а неўранаважаны, ці як там, нэрвамі пасьля вайны хварэя. Ён добры і шчыры… але не падабаецца мне. Не паважае мяне ад часу сканчэньня вайны. Пры кажнай няўрымсцы ганьбіць мяне… мой талянт афіцэра. (падумаўшы) Я іншае прафесіі ніколі не навучаўся. Эканаміст з мяне, найбольш рахункавод, ведаю упісаць прыбыло і растарчана, а што казаў карал Маркс пра эканомію, ніколіі ня ведаў… На працы мае вайсковыя арданы й заслугі зарабляюць мой хлеб надзённы… Шмат хто адчуў першую і другую сусьветную. Мне дастаткова аднэй: дрогпй. (апіраецца на вушакь весялей) А падумаць добра, бяз вайсковай службы я нічога няварты ў жыцьці. Алена настаўніца, з вышэйшай асьветай. А я? Хто я? Умею пускаць кулі. І я? Я не апраўдваю сябе. Магу што небудзь навучыцца, нестары яшчэ… (стукат у дзьверы) Калі небудзь пагаворым шчыра. (бярэ Нядайлу под рукуь праводзіць) Хто там? (адчыняе дзьверы)

Нядбайла: (адыходзячы) Добрага дня! Шануйце, — заўсёды горшая да лепшага вядзе. (выходзіць паўз лістаносца)

Лістанош: Добрай раніцы, Зыбайла! Вам тэлэграма. (падае канвэрт і кніжацу) Распішэцеся — атрымалі.

Зыбайла: (не барзьдзіць) Та-ак, гэта на маё імя. (распісваецца ў кніжцы)

Лістанош: Бывайце!

Зыбайла: Та-а-к — бывайце! (зачыняе дзьверыь кідае тэлэграму на столь ідзе да вакна, дзе перад выхадам стаяў Цімкаь зсовае фіранкіь вяртаецца зноў да стала, разрывае канвэрть прачытаўшы) Я веры толькі сябе. (укорліва) Алена, няўжо я зноў буду бяз цябе? (сядае прад шкляным буфэтам у кухніь глядзіць у шкляны адсьветь там ён бачыць сябе цьмяна, не ў люстэркуь сядае ляпей каб бачыць сябе усягоь прыплюшчвае зрэнкі й бачыць сябе у форме афіцэраь за ім паўзуць Нядбайла і Цімка, ды іншыя яму падкамандныяь ён уяўляе іх, бы вавёркі узьбягаюцца на дрэва, хаваюцца. Прагаварвае: — Вы служаце і вы жадаеце злосьцяй дзеля сябе свайго: — Мы спакойна не асядзім сябе ворагу, — скажа, зноў Цімка, а ягоны сябра Недабайла — саўсёдны госьць у сямжі маёй, цыркулем растаўляецца: ад гэтуль дамбу збудаваць із Цімкам, а потым рыбу будзем лавіць. (клёкат буслоўь падбігае да вакна — расхінае фіранкі: — Я з вамі!