— Цікава…
— Мала цікавага…— кісла ўсміхнуўся Вялеська.— Звычайная гісторыя… Пакрысе, непрыкметна вытравіцца ўсё, што было ад прыроды, саб’ешся на сто-дзвесцеслоўны стандарт — і гатовы рамеснік-падзёншчык раённага маштабу. А потым спакусішся якой-небудзь пасадай, задаволена замурлыкаеш, як сыты кот. А гэта ёсць і паэтычная, і, магчыма, нават журналісцкая смерць. Даруй за шчырасць, але ўжо сёння, усмоктваючы, як губка, штампы, трафарэты, казёншчыну, ты няўхільна коцішся… Ты неабыякавы мне, таму гэта мяне надзвычай хвалюе, горка і крыўдна будзе, калі загубіш свой талент. Няўжо сам не заўважаеш, што пісаць стаў горш, чым год назад, будучы яшчэ вучнем сярэдняй школы? Тады ў цябе хоць было нешта сваё — непасрэднасць успрымання, несапсаваная сакавітасць мовы. А цяпер што? Даруй, бяздушная фанеровая лірыка, бясколерная траскучая газетчына…
Тое, што ён гаварыў, было неверагодным, крыўдным. Вярзе чорт ведае што! Ад зайздрасці, канечне… Разам з тым нешта замінала абвясціць усё гэта лухтою, змрочным скепсісам няўдачніка. Недзе ў падсвядомасці трывожна ціўкала: а ўсё ж калі ў злых Вялеськавых словах ёсць нейкая доля праўды? Чаму, напрыклад, пасля той нізкі вершаў не хочуць больш друкаваць, сцвярджаюць, што новыя вершы горшыя, не відно творчага росту? Няўжо на самай справе нешта непапраўна губляе? Няўжо Вялеська бачыць, чаго ён не заўважае ці заўважаць не хоча? Але чаму, калі такі мудры і яснавідны, сам сядзіць тут? Так і не адказаў чаму…
— А ўсё ж скажы чэсна: чаго сам прыкіпеў? Што цябе ўтрымлівае? Чаму не бяжыш у вобласць ці сталіцу, калі бачыш, што тут табе няма творчага разгону?
Вялеська не збянтэжыўся, як можна было чакаць, толькі яшчэ больш пазмрачнеў.
— Думаеш, сам сабе не задаю гэтага пытання? — мовіў ён пасля невялікай паўзы,— Даўно задаю… Тут, стары, складаней усё, чым здаецца на першы погляд: звольніўся, паехаў, уладкаваўся ў сталіцы. А ці патрэбны ты там без імені і прапіскі? Гэта, браце, не рытарычнае пытанне. Гэта — жыццё, як кажуць, жорсткая аб’ектыўная рэальнасць… Дарога ў раёнку — шырокі, заасфальтаваны бальшак, назад — вузенькая, часта крывенькая сцяжынка…
— То чаму не заваёўваеш імя? Чаго дазваляеш псаваць матэрыялы? Пасылаў бы ў салідныя газеты, часопісы — там на «ўра» прымуць свежае, арыгінальнае…— Міжволі ўсміхнуўся сам сабе: ды днём з агнём у цябе трэба шукаць нешта свежае, арыгінальнае!
Вялеська памуляўся — адчувалася, яму дужа не даспадобы гэтае пытанне.
— Бы сам не ведаеш, як ставіцца наш дарагі, любімы шэф да тых, хто шчыруе на экспарт…— нарэшце знайшоўся ён, аднак сутыкнуўся з насмешлівым Андрэевым позіркам і згадзіўся:— Канечне, гэта несур’ёзна, самаапраўданне. Сапраўдны журналіст пры любых умовах будзе самасцвярджаць сябе, не зважаючы, падабаецца ці не падабаецца гэта начальству… Самае трагічнае, стары, што я ўжо, здаецца, згубіў веру ў сябе. Ці мо проста гультаяваты ад прыроды, і гэтае гультайства канчаткова даканае, пагубіць мяне…
— Ну-у, скажаш…— рашуча запярэчыў, каб трохі суцешыць Вялеську.— Майстар жа ты нагаворваць на сябе!..
— Так, стары, так! — самотна ўсміхнуўся Янка.— Ніхто так строга і бязлітасна не павінен судзіць цябе, як сам сябе… Я часта думаю: адкуль гэтая апатыя і дэпрэсія? Ад адчування часовасці, неўладкаванасці, пэўна… Была б пэўнасць, свая гавань… А магло ўсё інакш павярнуцца — сам вінаваты. Як ты ведаеш, мяне пасылалі на тэлебачанне. Адмовіўся, напрасіўся ў глыбінку: маўляў, там бурліць, віруе жыццё, а тут закіснеш, завянеш, зачахнеш на мінскім асфальце… Хто быў разумнейшы і практычнейшы, сёння — кум каралю, сват міністру, а ружовы аптыміст-рамантык Вялеська ўсё спасцігае жыццё…
У Янкавых словах была такая горкая, няўцешная туга, што Андрэю стала да шчымлівасці шкада яго, хоць і не зусім разумеў: з чаго тут рабіць трагедыю?