Нервова пахадзіў ля замкнёнай цырульні, тырчэць тут не хацелаея, збочыў у зарослы кустоўем скверык насупроць царквы. Апалага лісця тут не ўбралі, і яно, учарнелае, падгнілае, раскіслае, яшчэ больш узмацняла няўтульнасць і золкасць дня. У зацішку знайшоў прамоклую чорную лаўку, на якую аж сядаць было страшна… Думаў, адкуль усё гэта пачалося, з якой нагоды, з чыёй ласкі трапіў у гэтую змрочную палосу? Хто і калі падсунуў той злавесны антыталісман? Калі, з чаго ўсё гэта пачалося?.. А ці не з таго прыкрага сватаўства, той жаніцьбы? Магчыма… Першую ж аплявуху атрымаў менавіта тады, ад хлопцаў, можна сказаць, ад сяброў, з кім пяць гадоў душа ў душу пражылі ў адным пакоі, па пуду солі, па цэнтнеру камсы з’елі… Тройчы крыўдна было атрымаць ад іх аплявуху…
На цяперашні розум, канечне, трэ было маўчаць, прыкусіўшы язык. Усё роўна іх вясёлае студэнцтва кацілася да фінішу, прыходзіў канец іх дружнай суполцы. Дыплом у кішэнь — і кожны сам сабе гаспадар, кожны сам сабе мудрэц… Распісаліся б ціхенька — і ніхто нічога не ведаў бы… Хм, на сённяшні розум… На сённяшні розум, і блізка не было б таго вяселля, на сённяшні розум, паехаў бы, як Алесь Саўчук, Грышка Багдзевіч, Коля Мікітчук — чалавекам быў бы…
Хлопцаў тады здзівіла, збянтэжыла, абурыла, канечне, не столькі яго паспешлівае рашэнне, колькі тое, што жэніцца не з «Лірыкай», а з мінчанкай Талінай, пра якую яны толкам ведаць не ведалі, у вочы не бачылі…
«Лірыка»… Мілая і гордая філфакаўка Люба-Любачка… Як сёння гучыць твой непаўторны пявучы голас, звонкі смех, жывуць у памяці твае то гарэзна-смяшлівыя, то сурова-строгія шэрыя вочы. Дзе ты цяпер, што з табою, ці знайшла сваё шчасце? Ён не ведае і, магчыма, ніколі ўжо не даведаецца…
I сёння не можа разабрацца, што гэта было: першае сапраўднае каханне ці нешта іншае. Пэўна, каханне, бо ніхто, а толькі яна, Люба-Любачка, успамінаецца светла, прыходзіць у сны, ад згадкі толькі пра яе шчымліва смыліць сэрца, а кроў у скронях аддаецца пахавальным звонам, па нечым няздзейсненым, згубленым і загубленым на векі-вечныя… Не, не тупее з гадамі боль, не згладжваецца віна — Люба-Любачка застаецца і, мабыць, назаўжды застанецца самай болевай кропкай на яго сумленні…
Вядома ж, не хацеў, думаць не думаў, што можна пакрыўдзіць, абразіць. калі, паяснічаючы перад філфакаўкамі, ляпнуў пра яе — «мая лірыка». Ці ж мог здагадацца, што яны, каб павыскаляць зубы, а мо проста з зайздрасці, падхопяць, разнясуць ледзь не па ўсім універсітэце гэтую яго прыдуркаватую «лірыку», і яна прыліпне мянушкай, будзе аж тры гады псаваць кроў Любе-Любачцы? У яе, праўда, хапала розуму не зважаць альбо пераводзіць на жарты, але не цяжка было бачыць, чаго каштуе, якой цаною даецца ёй гэтае незважанне, гэтыя выратавальныя жарты. Асабліва — калі сварыліся і ён ва ўсіх на вачах заляцаўся да іншых дзяўчат. А сварыліся даволі часта, і ўсё з-за аднаго…
Люба-Любачка, у адрозненне ад шматлікіх паклонніц, была не дужа высокай думкі пра яго творы, дазваляла іншы раз сабе такое, чаго не дазвалялі нават самыя строгія і прыдзірлівыя літкансультанты. Не ведаў, дзівіцца ці злаваць, але яна, бывала, ледзь не слова ў слова паўтарала, што казалі літкансультанты, бы прысутнічала там, бы чытала думкі на адлегласці. I гэта амаль заўсёды канчалася разрывам, на злосць ёй пачынаў хадзіць з дзяўчатамі, якія млелі ад яго вершаў. Але ўжо дні праз два-тры нейкая невядомая сіла зноў пачынала цягнуць да яе, гордай, непакорлівай, калючай, нязручнай. Хто ведае, мо таму і ружа-кветка такая жаданая і вабная, што яна заўсёды з шыпамі...
Каб пасварыцца — дастаткова некалькі хвілін, каб памірыцца — патрэбны дні, тыдні, іншы раз месяцы.
I тады аднакурсніцы праходу не давалі Любе-Любачцы сваімі не дужа далікатнымі і тактоўнымі кепікамі наконт «лірыкі» і яго «лірычных адступленняў» — лічылі, што гэта надта ж дасціпна і смешна. Яна была ў тысячу раз прыстойней і чысцей за кожную з іх, і яны з езуіцкім жаноцкім каварствам, мусіць, не хацелі дараваць ёй чысціні. А да чыстага ўсё прыліпае, на чыстым кідаецца ў вочы кожная плямка…
Але, бадай, самую-самую пляму пасадзіў на Любу-Любачку, канечне, ён…
У той вечар прачытаў ён новую нізку вершаў, якія лічыў сваёй несумненнай творчай удачай, спадзяваўся надрукаваць у самым рэспектабельным часопісе. На гэты раз чакаў пачуць ад яе…
— Андрэйка…— неяк сцішана сказала яна.— Ты ж, вядома, хочаш праўду?
— Канечне…—- насцярожыўся ён.
— Даруй, але чаго ты бярэшся пісаць, пра што кепска ведаеш, што цябе самога не хвалюе? Не злуй, але, разумееш, словы ў цябе тут нейкія… ну-у, бы асеннія лісты: прыгожыя, яркія, кідкія, ты, даруй, нейкія нежывыя, мёртвыя, халодныя…