«НЕ ЗГУБІ, РАКА, ЛОДКУ РЫБАКА!»
Праз два дні па рукаве Прыты да прыстані падышлі яшчэ сем ладдзей. Яны ішлі з вялікага заходняга возера, якое звалася Герода. Менавіта іх уся астатняя рыбацкая флатылія і чакала.
Палямон, які славіўся сярод рыбакоў як галоўны завадатар, першым павітаў прыбылых. Справіўся, ці гатовыя яны адразу ж адпраўляцца ў шлях. Герадошнікі — рыбакі з таго заходняга возера — весела і дружна заківалі галовамі ў знак згоды.Палямон падняў жоўты-чырвоны ветразь, абрамлены арнаментам, падобным да вышыванай кашулі, і павёў сваю «Ладачку» на сярэдзіну ракі.
Эх, рака шырокая
Будзь жа нам дарогаю!
Не будзь хваляванай,
Будзь нам паслухмянай!
— заспяваў старажытную рыбацкую песню Палямон. Ён спяваў густым раскацістым басам, а тэнарком падхапіў песню Халямон. Хлапчуковымі галасамі пачалі падцягваць Санцелямон і Панцелямон. Заспявалі і на іншых ладдзях:
Не будзь хваляванай,
Будзь нам паслухмянай.
Не згубі, рака,
Лодку рыбака!
Паляцела песня па-над вадой, распавяла песня наперадзе ўсім-усім, што рыбакі плывуць. Падхапілі гэтую песню Арцін і Алеолла. Звонкі і зычны быў гол ас у Арціна, а ў Алеоллы — ясны і ў той жа час мяккі.
— Што там за дзеўчына ў Палямона?
— Дзе ён такую маладзіцу прыгасцяваў? — перамаўляліся рыбакі.
Надвор’е стаяла чароўнае. Плаванне ішло спакойна.
Арцін хутка налаўчыўся выконваць марацкую працу. Палямонаўскія сыны яму падрабязна тлумачылі, што рабіць. І нават Брахіндзей з задавальненнем дапамагаў Арціну. Праўда, сабака дапамагаў толькі датуль, пакуль Алеолла не прыступала да сваіх абавязкаў. Тады цікавасць Брахіндзея да марацкай справы цалкам знікала — ён падыходзіў да Алеоллы, клаў ёй сваю галаву на калені і глядзеў вочы ў вочы. Ну, і, вядома, яму сякія-такія ласункі ад яе перападалі.
— Больш за ўсё пашанцавала Брахіндзею, што вы з намі плывяце, — казаў Палямон. — У каго б ён яшчэ столькі мясных абрэзкаў выпрасіў.
Арцін, як адказны працаўнік, гаспадара ладдзі вельмі радаваў — юнак добра спраўляўся з працай. І Алеолла, з выгляду далікатная панначка, клопатаў маракам не прыносіла.
Так вось і плылі.
Некалькі разоў з прыбярэжнай пушчы высоўваліся разбойнікі, узброеныя сякерамі, доўгімі лукамі і пікамі з крукамі. Але варта было ім пабачыць вялікі караван — не жарт! — з дваццаці пяці суднаў, як яны хуценька хаваліся ў лясную глухмень. Часам насустрач рыбацкаму каравану праплывалі па тры-чатыры, а то і па сем-восем купецкія ладдзі. Яны былі прыкметна вышэйшыя за рыбацкія. Купцы і іх ахова глядзелі на рыбакоў зверху ўніз, але ўсё роўна у адказ на рыбацкія прывітанні з радасцю махалі рукой, самі віталіся добрым слоўкам. Сустрэць на сваім шляху караван рыбакоў, які раз на чатыры гады плыве да Гнязда Рыб, у купцоў лічылася добрай прыкметай, — значыць, год у іх будзе «рыбны» — прыбытковы.
А караван плыў далей. І праплывалі ўздоўж берагоў сёлы, гарады.
У стольным горадзе Жоўтарэчча — горадзе Векаве — караван зрабіў прыпынак — рыбакі на прыстані гандлявалі сваімі таварамі: рыбай, снасцямі, рыбіным тлушчам.
Горад Векаў уразіў Алеоллу і Арціна веліччу: мураваныя сцены, каменныя белыя дамы, пазалочаныя купалы храмаў. На прыстані столькі народу і ўсе ў рознай вопратцы. Людзі вясёлыя, усмешлівыя, але дахолыя, значыць, хвацкія. Гавораць на розных мовах, а калі гандлююцца, пераходзяць на ўсім зразумелае купецкае кайнэ.
Пасля Векава, дзе запасліся вадой і правізіяй, некалькі дзён плылі без прыпынкаў.
У нізоўях Продзеня былі парогі. Над імі рака афарбоўвалася ў белы колер, а здалёк падавалася, што гэта цячэ малако. Вада білася, церлася, чаплялася аб каменнае дно, ствараючы незлічоныя бурбалкі пены. Парогі маглі пераадолець толькі чаўны, і то, калі імі кіравалі адважныя людзі.
Не даходзячы з сотню крокаў да парогаў, усе ладдзі рыбацкай флатыліі дружна падплылі да берага. І тут жа да іх пад’ехалі вершнікі, убраныя ў кальчугі. На галовах у вершнікаў былі востраканцовыя шаломы, а ў руках — чырвоныя шчыты ў форме перакуленай кроплі.
— Вітаю рыбакоў! — сказаў віцязь на белым кані.
— Вітаю слыннага віцязя Веліога! — адклікнуўся Палямон.
— Ого! Сёлета аж дваццаць пяць караблёў! І ўсе са Светлых Азёр? — здзівіўся князь Веліог.
— Рыбы ў нашых рэках і азёрах не меншае, — замест адказу зазначыў Палямон. — І сёлета будзе твая дружына ахоўваць парогі?
— Мая. А наступным годам лёс выпаў на Гранея. У яго дружына слабаватая.