Стары накінуў на плечы кажух і выйшаў. Міколка, распранаючыся, чуў як паскрыпвае пад дзедавымі валёнкамі снег, як радасна забрахаў сабака, пачуўшы канец зняволення. Прыкрўыся коўдраю і ўжо засынаў, калі пачуў на парозе злосны голас дзеда:
— А, сабакарнікі! Вароты знялі! Каб крышку раней выйшаў, дык... Уцяклі! Што за дурнота трымаецца?! I то Валодзеў! Ва ўніверсітэце вучыцца, а такой глуповінай займаецца. Заўтра да бацькі пайду. Такі бамбіза, а... — і тут дзед, глянуўшы на ўнука, замаўчаў. Зняў кажух, разбуўся і палез на свой запечак.
ДАГНАЛІ
— О, тут! Тут! У прагон палезла! Ксы, Бобік! Ксы!
— Што там такое?
— Не ведаю, але палезла! Жну я на мяжы траву цяляці, аж раптам — як не запішчыць, а потым — як не забрэша Бобік ды як не кінецца за ім. А яно туды, то сюды і ўрэшце шмыг у прагон, — задыхвалася бабулька Кацярына.
— Ну, але што?
— А чорт яго там ведае! Такое з хвастом, з вушамі... О, вунь там, пад мастком сядзінь. Ксы, Бобік! Ксы!
— Лезь Іван!
— Ты што, здурнеў? Каб вочы выдзерла? Лезь сам, а я з другога боку папільную, каб у поле не ўцякло.
— От булава пустая! Бамбіза, а невядома чаго баіцца. I без цябе выганю. Вы, бабулька, паглядзіце, каб не ўцякло, а я саломы прынясу.
Уваліўшы пад масток два снапы немалочанага жыта, Мікалай чыркнуў запалкай. Агонь хутка разгарэўся і палез сваім вострым языком у прагон. Але вылазіць нічога не вылазіла.
— Сырога трэба падкінуць, каб больш дыму было, а то агонь толькі верхам цягне, — параіў Іван і кінуў падпашак, згорнутай з суседавага поля канюшыны.
— Ёсць! Гаў-гаў! Вылазіць! Тхор гэта! Тхор! — закрычалі пад брэх сабакі.
Іван і Мікалай кінуліся як не па сваё на другі бок дарогі. I Хведарчык, кінуўшы накладаць на воз жыта, з віламі пёр.
— Туды, Туды! З боку заходзь! — крычаў Іван.
— На мяне гані, я яго тут віламі, — даваў знаць аб сваёй гатоўнасці Хведарчык.
— У кусты наганяй! — верашчаў Мікалай.
Але тхорыка і паганяць не трэба было. Ён сам, думаючы, што знойдзе сховішча ад гэтай страншай пагоні, так і бег, скуліўшыся, проста на прыдарожны куст ракіты. Першы даляцеў Хведарчык, а дакладней яго вілы, якія з размаху ўеліся ў дрыжачае са страху цельца тхорыка. Потым Іван з Мікалаем падбеглі. Толькі Бобіка не падпускалі.
— Вон пайшоў! Футра яшчэ папсуеш! Вось жонцы радасць. Цудоўная шкурачка, — захапляўся Іван, трымаючы за хвост безуладнага тхорыка.
— Чакай-чакай,..! Чыя жонка? Я яго выгнаў і зараз жа мне яго палажы, — наступаў Мікалай.
— А жыта, то чыё ты прынёс? Нябось, са свайго поля не ўзяў, — не здаваўся Іван.
— Каб не мае запалкі, то якраз ён тваёй саломы спалохаўся б.
— Я яго забіў і мой ён, — адазваўся Хведарчык.
— Якраз цябе і прасілі, каб ты бег. I без цябе дагналі б. Заўсёды на чужым прывык нажывацца. Ты, во, у Івана і хамут украў, а кажаш, што ён твой.
— Та ты што, злодзеем абзываць уздумаў! — кінуўся Хведарчык да Мікалая.
— А што, можа не ўкраў? Ты ж толькі ведаў, што ў палоўніку трымаю, — не выцерпеў Іван, бачачы, што ёсць магчымасць сагнаць накіпеўшую злосць, і лясь Хведарчыка..
— Так-так, Іван! Не будзь дурнем, дай! Пастой за сваё, — паддаваў злосці Мікалай, сам разглядаючьтся за звярком.
Але не было ані тхорыка, ані Бобіка, ані бабкі Кацярыны.
ЗНАК
Прысніўся Івану сон, што яго хата загарэлася. Гарыць, як свечка. Ні жонкі, ні дзяцей. Вёска нібы вымершая. А да хаты і падступіцна нельга — пыхціць, балахціць. I раптам — ні адтуль, ні адсюль, сусед паявіўся. Стаіць і басаком галавешкі расцягвае, ды ўсё на свой панадворак.
Прабудзіўся Іван і да розуму не прыходзіць. Што за дурны сон? Ен і хрысціўся, і прасіў святога Язэпа, каб у добры перамяніў, а ў канцы канцоў махнуў рукою і пачаў апранацца.
— Спіцца, дык сніцца, — сулакойваў ён сябе.
— Пажар — гэта ўбытак, — сказала старая Яўдося, Іванава маці. — У сны трэба верыць. Я памятаю, перад тым, як той канец вёскі гарэў, нашым маме дзве ночы падрад чырвоныя каровы сніліся. Чырвоныя-чырванюсенькія па вуліцы ішлі. Яны тады і гаварылі, што няйначай, як пажар будзе. I збылося.
— А я ўжо даўно прыкмеціла, што з нашым парсючком нешта нядобрае, — пачала жонка. — Некалькі дзён сахнелы стаіць. I есці не есць, так як еў. Барані Бог, каб не здох. Ведаць, то дакалолі б. Такі парсючок...