На наступны дзень незнаёмцы стала зусім дрэнна.
- Калі вы любіце мяне, - сказала ёй Ваніна на развітанне, - пагадзіцеся прыняць хірурга.
- Калі ён прыйдзе, шчасце маё паваліцца.
- Я пашлю за хірургам, - настойвала Ваніна.
Незнаёмка, не адказваючы, утрымала яе і прыпала вуснамі да яе рукі. Наступіла доўгае маўчанне; у незнаёмкі навярнуліся слёзы. Нарэшце яна выпусціла руку Ваніны і з такім выглядам, быццам ішла на смерць, сказала:
- Я павінна вам прызнацца: пазаўчора я схлусіла, назваўшы сябе Клемянцінай. Я - няшчасны карбанарый...
Ваніна здзіўлена зірнула на яе, адсунулася і ўстала з крэсла.
- Адчуваю, - працягваў карбанарый, - што гэтым прызнаннем я пазбавіў сябе адзінай уцехі, якая яшчэ прывязвае мяне да жыцця. Але я не жадаю ашукваць вас, гэта няварта мяне. Маё імя - Пьетра Місірыллі, мне дзевятнаццаць год; мой бацька - бедны хірург у Сант-Анджэла-ін-Вадо; я карбанарый. Нашу венту выкрылі. Мяне ў ланцугах прывезлі з Раманьі ў Рым, кінулі ў цёмны каземат, удзень і ўначы асветлены толькі маленькай лямпачкай; там я правёў трынаццаць месяцаў. Адной жаласлівай душы з'явілася думка выратаваць мяне. Мяне перапранулі ў жаночую адзежу. Калі я выйшаў з турмы і ўжо дасягнуў апошняй брамы, адзін з каравульных гнюсна панасіў карбанарыяў; я даў яму аплявуху. Запэўніваю вас, я гэта зрабіў не з бязмэтнай удаласці - я проста забыўся. З-за гэтай маёй неабдуманасці за мной пагналіся па вуліцах Рыма, і вось, у начной цемры, паранены штыкамі, губляючы сілы ад страты крыві, я кінуўся ў адчыненыя дзверы чыйсьці хаты. Чую, салдаты бягуць па лесвіцы за мной. Я скокнуў з акна ў сад і зваліўся ў некалькіх кроках ад нейкай жанчыны, якая прагульвалася па алеі.
- Графіня Вітэлескі? Сяброўка майго бацькі? - спытала Ваніна.
- Як! Хіба яна вам гаварыла? - выклікнуў Місірыллі. - Кім бы не была гэтая дама, яна выратавала мне жыццё; імя яе ніколі не трэба вымаўляць. Калі салдаты ўварваліся да яе, каб схапіць мяне, ваш бацька ўжо вёз мяне ў сваёй карэце... Мне дрэнна, вельмі дрэнна: вось ужо некалькі дзён штыкавая рана ў плячы не дае мне дыхаць. Я хутка памру і памру ў роспачы, таму што больш не ўбачу вас...
Ваніна слухала яго нецярпліва і паспяшалася сысці; Місірыллі не ўбачыў у яе прыгожых вачах ні кроплі спачування, а толькі абражаны гонар.
Уначы яго наведаў хірург; ён прыйшоў адзін. Місірыллі быў у роспачы: ён баяўся, што больш ніколі не ўбачыць Ваніну. Ён стаў распытваць хірурга; той пусціў яму кроў, але на пытанні нічога не адказваў. Тое ж маўчанне і ў наступныя дні. Пьетра не зводзіў вачэй з зашклёных дзвярэй, у якія звычайна ўваходзіла з тэрасы Ваніна. Ён пачуваўся глыбока няшчасным. Аднойчы, каля паўночы, яму здалося, што нехта стаіць у цемры на тэрасе. Няўжо Ваніна?
Ваніна прыходзіла кожную ноч і, прытуліўшыся да зашклёных дзвярэй, глядзела на яго.
«Калі я загавару з ім, - думала яна, - я загіну! Не, я больш ніколі не павінна яго бачыць».
Але, насуперак свайму рашэнню, Ваніна міжволі ўспамінала, якое сяброўства яна адчувала да гэтага юнака, калі так прастадушна лічыла яго жанчынай. І пасля гэтай шчырай блізкасці забыцца на яго? У хвіліны разважлівасці Ваніну пужала, што ўсё для яе неяк дзіўна змянілася з тых часоў, як Місірыллі адкрыў сваё імя, - усё, аб чым яна спачатку думала, усё, што рэгулярна бачыла вакол, адышло некуды, завалаклося смугой.
Не прайшло і тыдня, як Ваніна, бледная, дрыготкая, увайшла разам з хірургам у пакой карбанарыя. Яна з'явілася сказаць, што трэба ўгаварыць князя, каб ён перадаў дагляд за хворым каму-небудзь са слуг. Яна прабыла толькі хвіліну, але праз некалькі дзён зноў прыйшла разам з хірургам - з пачуцця чалавекалюбства. Аднойчы ўвечары, хоць Місірыллі стала ўжо значна лепей і ў Ваніны больш не было падстаў баяцца за яго жыццё, яна адважылася прыйсці адна. Убачыўшы яе, Місірыллі адчуў сябе на вяршыне асалоды, але пастараўся схаваць сваё каханне: найперш ён не жадаў прынізіць сваю годнасць, як і належыць мужчыне. Ваніна ўвайшла да яго ў пакой, згараючы ад сораму, баючыся пачуць любоўныя прамовы, і, была вельмі засмучаная, што ён сустрэў яе словамі сяброўства, высакароднага, адданага сяброўства, але без адзінай іскры пяшчоты.
Калі яна сабралася сыходзіць, Пьетра нават не спрабаваў утрымаць яе.
Праз некалькі дзён яна прыйшла зноў. Сустрэча была сапраўды такая ж: тыя ж пачцівыя запэўненні ў адданасці і вечнай удзячнасці. Ваніна зараз зусім не імкнулася астудзіць захапленні юнага карбанарыя: наадварот, яна баялася, што ён не падзяляе яе кахання. Дзяўчына, колішне такая ганарлівая, з горыччу адчула, наколькі вялікае яе вар'яцтва. Яна старалася здавацца вясёлай, нават абыякавай, стала бываць радзей, але ніяк не магла адважыцца зусім адмовіцца ад наведванняў хворага.