Місірыллі гарэў каханнем, але, памятаючы аб сваім нізкім паходжанні і ахоўваючы свая годнасць, вырашыў, што дазволіць сабе загаварыць аб каханні толькі ў тым выпадку, калі цэлы тыдзень не ўбачыць Ваніны. Ганарлівая князёўна абаранялася ўстойліва настойліва.
«Але ж! - сказала яна сабе. - Я наведваю яго, мне гэта прыемна, але я ніколі не прызнаюся яму ў сваіх пачуццях».
Яна падоўгу заседжвалася ў хворага, а ён размаўляў з ёю так, нібы іх слухалі дваццаць чалавек. Аднойчы ўвечары, пасля таго як Ваніна ўвесь дзень ненавідзела яго і давала сабе абяцанне трымацца з ім яшчэ халадней, яшчэ суровей, чым звычайна, яна раптам сказала яму, што кахае яго. Неўзабаве яны цалкам аддаліся свайму пачуццю.
Такім чынам, вар'яцтва Ваніны аказалася непамерным, але, трэба прызнацца, яна была цалкам шчаслівая. Місірыллі ўжо не стараўся ахоўваць сваю мужчынскую годнасць: ён кахаў, як кахаюць першым каханнем у дзевятнаццаць гадоў, як кахаюць у Італіі. Са шчырасцю самаадданага запалу ён нават прызнаўся ганарлівай князёўне, якую тактыку ўжыў, каб дабіцца яе ўзаемнасці. Ён быў шчаслівы і сам дзівіўся, што можна быць такім шчаслівым.
Чатыры месяцы праляцелі непрыкметна. І вось надышоў дзень, калі хірург вярнуў хвораму свабоду.
«Што мне зараз рабіць? - думаў Місірыллі. - Па-ранейшаму хавацца ў адной з найпрыгажэйшых у Рыме жанчын? А подлыя тыраны, якія трымалі мяне трынаццаць месяцаў у вязніцы, дзе я не бачыў сонечнага святла, падумаюць, што яны зламалі мяне. Італія, ты сапраўды няшчасная, калі твае сыны здольныя так лёгка пакінуць цябе!»
Ваніна не сумнявалася, што для Пьетра будзе найвялікшым шчасцем назаўжды застацца з ёю: ён на самой справе падаваўся цалкам шчаслівым. Але злы жарт генерала Банапарта горкім папрокам гучаў у душы гэтага юнака і ўплываў на яго стаўленне да жанчын. У 1796 годзе, калі генерал Банапарт пакідаў Брэшыю*, гарадскія ўлады, якія праважалі яго да заставы, сказалі яму, што жыхары Брэшыі паважаюць свабоду болей за ўсіх астатніх італьянцаў.
* Брэшыя - горад у Ламбардыі (Паўн. Італія).
«Так, - адказаў ён, - ім падабаецца размаўляць аб ёй са сваімі каханымі».
Пьетра неяк збянтэжана сказаў Ваніне:
- Сёння з наступленнем змроку мне трэба выбрацца адсюль.
- Пастарайся, калі ласка, вярнуцца давідна. Я буду чакаць цябе.
- Досвіткам я ўжо буду ў некалькіх мілях ад Рыма.
- Вось як! - халодна сказала Ваніна. - А куды ж вы пойдзеце?
- У Раманью, адпомсціць за сябе.
- Я багатая, - працягвала Ваніна самым спакойным тонам. - Спадзяюся, вы прымеце ад мяне зброю і грошы.
Місірыллі некалькі імгненняў пільна глядзеў ёй у вочы і раптам сціснуў яе ў абдымках.
- Мая душа, жыццё маё! Ты ўсё прымушаеш мяне забыць, нават мой доўг, - прамовіў ён. - Але ж у цябе такое высакароднае сэрца, ты павінна зразумець мяне.
Ваніна праліла шмат слёз, і было вырашана, што ён пойдзе з Рыму толькі праз дзень.
- Пьетра, - сказала яна на наступны дзень, - вы часта гаварылі мне, што чалавек з імем - ну, напрыклад, рымскі князь - і да таго ж які валодае вялікай маёмасцю мог бы аказаць справе свабоды вялікія паслугі, калі раптам Аўстрыя ўступіць у сур'ёзную вайну ўдалечыні ад нашых межаў.
- Зразумела, - здзіўлена сказаў Пьетра.
- Ну дык вось! Вы адважны чалавек, вам нестае толькі высокага становішча; я вам прапаную сваю руку і дзвесце тысяч ліўраў прыбытку. Згоды бацькі я даб'юся.
Пьетра кінуўся да яе ног. Ваніна ўся свяцілася радасцю.
- Я кахаю вас горача, - сказаў ён, - але я бядняк і я слуга сваёй радзімы. Чым няшчасней Італія, тым болей павінен я захоўваць адданасць ёй. Каб дабіцца згоды дона Аздрубале, мне прыйшлося б некалькі гадоў граць нікчэмную ролю. Ваніна, я адмаўляюся ад цябе!
Місірыллі спяшаўся звязаць сябе гэтымі словамі: мужнасць яго слабела.
- На сваю бяду, - выклікнуў ён, - я кахаю цябе больш за жыццё, і пакінуць Рым для мяне - страшны боль! Ах, чаму Італія яшчэ не пазбаўлена ад варвараў! З якой радасцю я з'ехаў бы з табою ў Амерыку.
Ваніна ўся пахаладзела. Ад яе рукі адмовіліся! Гонар яе быў абражаны. Але праз хвіліну яна кінулася ў абдымкі Місірыллі.
- Ніколі яшчэ ты не быў мне такі дарагі! - выклікнула яна. - Так, я твая навекі... Мілы мой вясковы лекар, ты вялікі, як нашыя старажытныя рымляне!
Усе клопаты аб будучыні, усе парады разважлівасці забыліся. Гэта было імгненне чыстага кахання. І, калі яны ўжо былі ў стане гаварыць разважліва, Ваніна сказала:
- Я прыеду ў Раманью амаль адначасова з табою. Я загадаю прапісаць мне лячэнне на водах у Парэта*. Спынюся я ў нашым замку Сан-Нікола, каля Форлі**...