Выбрать главу

Дзед прыжмурыў вочы: «А! здароў, здароў! адкуль бог нясе? І Балячка тут? здароў, здароў, брат! Што за д'ябал! ды тут усе: і Крутатрышчанка! і Печарыця! і Кавялёк! і Стэцько! Здарова! А, га, га, го, го!» і пайшлі цалавацца. Валоў распраглі і пусцілі пасвіцца на траву. Вазы пакінулі на дарозе; а самі селі ўсе ў кола наперадзе кураня і закурылі люлькі. Але куды ўжо тут да люлек? за размовамі, ды за раздабарамі наўрад ці і па адной прыпала. Пасля палудня пачаў дзед частаваць гасцей дынямі. Вось, кожны, узяўшы па дыні, аблупіў яе чысценька ножыкам (калачы ўжо былі цёртыя, сноўдаліся не мала, ведалі, як ядуць у свеце; бадай што і за панскі стол, хоць зараз, гатовы сесці); абчысціўшы добра, прапхнуў кожны пальцам дзірачку, выпіў з яе кісель, пачаў рэзаць па кавалачках і класці ў рот. «Што-ж вы, хлопцы», сказаў дзед: «раты свае паразяўлялі! танцуйце, сабачыя дзеці! Дзе, Астап, твая сапілка? А ну казачка! Фама, бярыся ў бакі! Ну! Вось так! Гэй, гоп!»

Я быў тады хлопец рухавы. Старасць праклятая! Цяпер не пайду ўжо так; замест усіх выкрутасаў, ногі толькі спатыкаюцца. Доўга глядзеў на нас дзед, седзячы з чумакамі. Я прыкмячаю, што ногі ў яго не пастаяць на месцы: так, як быццам іх што-небудзь тузае.

«Глядзі, Фама», сказаў Астап: «калі стары хрэн не пойдзе танцаваць». Што-ж вы думаеце? не паспеў ён сказаць — не вытрымаў старычына! захацелася, ведаеце, падхваліцца перад чумакамі. «Бач, чортавы дзеці! Хіба так танцуюць? Вось як танцуюць!» сказаў ён, падняўшыся на ногі, працягнуўшы рукі і ўдарыўшы абцасамі.

Ну, няма чаго сказаць, танцаваць дык ён танцаваў так, хоць-бы і з гетманшай. Мы адышліся ўбок, і пайшоў хрэн выкручваць нагамі на ўсім гладкім месцы, якое было каля градкі з гуркамі. Толькі што дайшоў аднак-жа да палавіны і хацеў разгуляцца і выкінуць нагамі на віхор нейкую сваю штуку, не падымаюцца ногі, дый годзе! Што за насланнё! разагнаўся зноў, дайшоў да сярэдзіны — не бярэ! што хоч рабі — не бярэ, дый не бярэ! ногі, як драўляныя, парабіліся. «Бач д'ябальскае месца! бач шайтанскае насланнё! Ублытаецца-ж Ірад, вораг роду чалавечага!» Ну, як нарабіць сораму перад чумакамі? Прыпусціўся зноў і пачаў часаць дробна, дробна, уцешна глядзець; да сярэдзіны — не! не вытанцоўваецца, дый годзе! «А, шальмоўскі шайтан! каб ты ўдавіўся гнілою дыняю! каб яшчэ маленькім здох, сабачы сын! вось на старасць нарабіў сораму якога!» і сапраўды ззаду нехта засмяяўся. Азірнуўся: ні баштану, ні чумакоў, нічога; ззаду, спераду, па баках гладкае поле. «Э!.. ссс… вось табе маеш!» Пачаў прыжмурваць вочы — месца, здаецца, не зусім незнаёмае! Збоку лес, з-за лесу тырчала нейкая жэрдка і была відна куды далёка ў небе. Што за напасць: ды гэта галубятня, што ў папа ў гародзе! з другога боку таксама штосьці шарэе; угледзеўся: гумно валаснога пісара. Вось куды зацягнула нячыстая сіла! Пакалясіўшы наўкол, узбіўся ён на сцяжынку. Месяца не было; белая пляма мільгала замест яго праз хмару. «Быць заўтра вялікаму ветру!» падумаў дзед. Зірк, у баку ад сцяжынкі на магілцы загарэлася свечка. Бач! стаў дзед і рукамі падпёрся ў бакі і глядзіць: свечка пагасла воддаль, і крыху далей загарэлася другая. «Скарб!» закрычаў дзед: «я стаўляю бог ведае што, калі не скарб!» і папляваў ужо на рукі, каб капаць, ды схамянуўся, што няма пры ім ні лапаты, ні рыдлёўкі. «Эх, шкада, ну, хто ведае? можа, варта падняць дзярніну, а ён тут і ляжыць, галубок! Няма чаго рабіць, назначыць, прынамсі, месца, каб не забыцца пасля!»