Puŝkin
Iu estas, eble, kulpa,
Sed estas ni jam tute disbatitaj
Kaj ekstermitaj.Uzurpulo
Sed afero povus
Tre bona esti; mi unuan vicon
Detruis, sed germanoj nin debatis;
Bravuloj ili estas! jes, bravuloj!
Por tio ilin amas mi; mi nepre
El ili kolegaron mian faros.Puŝkin
Hodiaŭ kie ni pasigos nokton?Uzurpulo
Jen tie ĉi,—en tiu ĉi arbaro.
Eliros frue ni; en Rilsk’on venos
Ni al tagmanĝo mem. Nu, bonan nokton.(Li kuŝiĝas, metas selon sub kapon kaj ekdormas.)
Puŝkin
Agrablan nokton!… Tute disbatita,
Reĝido, per forkuro sin savanta,
Li, tute kvazaŭ knab’, senzorga estas;
Kredeble Dio mem lin ĉiam gardas,—
Kaj ankaŭ ni, amikoj, ne malĝoju!Moskvo. Reĝaj ĉambroj
BORIS, BASMANOV
Reĝo
Venkita estas li, sed ĉu ni havas
Utilon? ĝojis ni de vana venko.
Kolektis ree li militistaron
Kaj nin minacas de Putivlaj muroj.
Kaj kion do herooj niaj faras?
Ĉe Kromoj[2] ili staras, kaj kozakoj
Je ili ridas nur el ĉirkaŭbaroj.
Jen gloro! Ne, ne estas mi kontenta;
Mi kiel estron—vin al ili sendos—
Ne genton, sed nur saĝon—vojevodon
Mi faros; ili pri rangec’ malĝoju!
Jam tempo estas malestimi plendon
De eminenta gento de bojaroj
Kaj plej perean moron fordetrui.Basmanov
Ho, reĝo mia! estu plej benita
Eterne tago, kiam rangajn librojn
Kaj kune ankaŭ kaj malpacojn ĉiujn,
Kaj fierecon gentan flam’ ekstermos.Reĝo
Jam tre proksima estas tiu tago;
Unue nur mi devas humiligi
Popolon.Basmanov
Ho, ŝatinda ĝi ne estas!
Popolo estas ĉiam ribelema:
Ĉevalo vigla tiel mordas bridon,
Indignas tiel knab’ potencon patran;
Ĉevalon do rajdant’ direktas bone
Kaj patro ĉiam knabon ordonadas.Reĝo
Ĉeval’ rajdanton iafoje ĵetas,
Ne ĉiam ankaŭ fil’ al patr’ obeas:
Ni povas nur per severeco granda
Popolon teni. Tiel pensis ankaŭ
Johan’, humiligisto de ventegoj,
Plej saĝa, plej potenca aŭtokrato,
Kaj ankaŭ lia furioza nepo.
Popol’ favoron tute ne sentadas;
Vi faru bonon—ĝi ne diros dankon;
Vi rabu, batu—rezultat’ egala.(Eniras bojaro.)
Nu, kio?
Bojaro
Gastoj alilandaj venis.Reĝo
Akceptos mi, atendu min, Basmanov,
Vi restu tie ĉi: kun vi bezonas
Paroli mi. (Foriras.)Basmanov
Spirito alta reĝa!
Nur uzurpulon malbenitan venki
Lin helpu, Dio; li ankoraŭ multe
Da bono al Rusujo povas fari.
En lia saĝo bona pens’ naskiĝis—
Ne volas mi, ke ĝi foriĝu. Kia
Por mi areno estos, kiam rompos
Li kornon al bojaroj altagentaj.
Mi konkurantojn en milit’ ne havas;
Mi apud reĝa tron’ unua staros…
Kaj, eble… Sed pro kio estas bruo?(Tumulto, Bojaroj, kortegaj servantoj kuras en senordo, sin renkontadas, kaj murmuretas.)
Unua
Al kuracisto!Dua
Tuj al patriarko!Tria
Reĝidon, li al si reĝidon vokas!Kvara
Konfesprenanton!Basmanov
Kio do fariĝis?Kvina kaj sesa
Ekmalsaniĝis reĝo, reĝo mortas.Basmanov
Ho, Dio!Kvina
Li de tron’ subite falis,
Ekfluis sang’ el buŝ’ kaj el oreloj.(Reĝon oni elportas sur seĝo; tuta reĝa familio; ĉiuj bojaroj.)
Reĝo
Eliru ĉiuj, ĉiuj—kaj forlasu
Kun mi reĝidon solan. (Ĉiuj foriras.) Nu, mi mortas;
Ni kisu nin. Ho, mia fil’, adiaŭ:
Tuj vi komencos reĝi… Dio, Dio!
Al Vi mi tuj aperos—kaj animon
Ne estas tempo per konfes’ purigi!
Mi sentas—filo, vi por mi pli kara,
Ol sav’ anima estas… tiel estu!
Subulo mi naskiĝis, kaj subulo
Mi morti ankaŭ devas en mallumo;
Jen tronon mi atingis—sed per kio?
Vi ne demandu. Vi ne estas kulpa,
Sufiĉe… Nun vi jam laŭ rajto reĝos,
Kaj sola mi al Dio mem respondos.
Ho, filo! ne forlogu vin malvere,
Kaj ne blindigu ankaŭ vin memvole.
En bruaj tagoj prenas vi potencon:
Tre, tre danĝera estas uzurpulo—
Per nom’ terura estas li vestita.
De longa tempo en regado sperta,
Eltenis mi konfuzon kaj ribelon:
En timo oni antaŭ mi tremadis,
Perfido voĉon doni ne kuraĝis;
Sed vi—ne sperta, juna potenculo,
Sub forta fulmotondr’ vi kiel reĝos?
Ribelon bruan kiel vi estingos?
Perfidon kiel vi de vi deturnos?
Sed Dio granda estas! Li junecon
Saĝigas kaj al malforteco donas
Li forton… Jen, aŭskultu: vi unue
Por vi elektu konsiliston bonan,
Fidindan, malvarmegan kaj maljunan,
Amatan de popolo kaj honoran
De gento glora inter bojararo—
Ekzemple, Ŝujskij. Por militistaro
Necesa estas lerta kondukanto:
Vi sendu Basmanovon kaj fortike
Eltenu plendon de bojaroj noblaj.
Vi de junec’ kun mi en magistrato
Sidadis, scias vi regadon regnan;
Ne ŝanĝu vi iradon de aferoj.
Kutim’—animo estas de potenco.
Mi devis nun denove refarigi
Ekzekutadojn, malfavorojn—povas
Forigi ilin vi; kaj oni benos
Vin, kiel oni benis vian onklon,
Prenintan tronon de Minaca reĝo.
Sed poste iom vi post iom ree
Kuntiru forte regnajn kondukilojn;
Kaj nun vi povas ilin malfortigi,
El mano tamen ne elforlasante.
Favora estu al alilanduloj,
En servon ilin kun konfid’ akceptu.
Konservu religian regularon.
Silenta estu; reĝa voĉ’ ne devas
Sin perdi tute vane en aero:
Ĝi, kvazaŭ sankta son’, anonci devas
Aŭ grandan feston, aŭ malĝojon grandan.
Ho, filo! Vi eniras tiujn jarojn,
En kiuj sang’ ondiĝas de virinoj.
Ho, gardu, gardu vi purecon sanktan
De virguleco kaj fieran honton:
Se iu en juneco plezuriĝi
Kutimis per malvirta sentameco,
En granda aĝo tiu malafabla,
Malforta, sangavida ĉiam estas,
Kaj lia saĝo tute mallumiĝas.
En familio estu ĉiam kapo;
Patrinon vi estimu, sed potencu
Vi mem: vi estas viro kaj regnestro;
Fratinon vian ĉiam vi amadu,
Ĉar sola restas ŝia vi gardisto,Teodoro (sur genuoj)
Ne, ne, vi vivu kaj eterne reĝu—
Popol’ kaj ni sen vi pereos tute!Reĝo
Finita estas ĉio—mallumiĝas
Okuloj miaj, jam malvarmon tomban
Mi bone sentas…