Але ўжо працягнем, і няхай не пакрыўдзіцца Пасвячоны, што перапыняю яго апавяданне на свой манер.
17
Нягледзячы на ўсялякія меры і засцярогі, у вотчыне грознага Аквілы Рэгіі пачалі адбывацца неверагодныя рэчы. Нечакана-негадана раптам высветлілася, што Вялікая Княгіня Сава, загадчыца складамі, не чыстая на руку і што, значыцца, начны спосаб яе жыцця ўвогуле, папулярна кажучы, павінен быць лепшы ва ўсіх адносінах.
Следства скончылася за самы кароткі час, «а калі яшчэ, — піша Пасвячоны, — мець на ўвазе хуткасць, з якой гэта дэманстраваў наш цудадзейны эвальвентар ноблаў, дык выйдзе толькі кароткае імгненне». Факты, адным словам, пацвердзіліся цалкам, нават з лішкам, і Яго Недаступнасць асабіста распарадзіўся лёсам злачынкі: сарваў з яе акуляры, шпурнуў у фізіяномію і тупнуў так, што задрыжалі скляпенні замка.
— Цяжка ўявіць! Неверагодна! У маім уладанні! У маім доме! На маёй службе!!! Погань ненасытная! — Ён у знямозе паваліўся на трон і зайшоўся ў нервовым кашлі. — Ліквідаваць!
Вялікую Княгіню прыбралі ў чорнае адзенне, прывязалі на шыю камень, занеслі на мора і кінулі ў самым глыбокім месцы. Перад пакараынем яна паспела толькі пралепятаць:
— Перадайце гэтаму даўганосаму падлюгу, што... — Але дагаварыць не паспела.
Галоўны філосаф Грыфус Мантанус Прэдзітус з прычыны гэтага сумнага здарэння нібы сказаў, што ў гады росквіту і дабрабыту, у хвіліну зацішша пільнасць асабліва патрэбная. Бо ўсе, бачыце, клопатаў не ведаюць, усе радуюцца сытасці і цішыні, і святочны стан распаўсюджваецца падобна эпідэміі. А гэта, сказаў ён, вельмі небяспечны і шкодны стан.
Уладар абазваў яго балбатуном, а цікаўная Аракулька выдала сваё спакойнае «ку-ку».
А сітуацыя між тым развівалася далей.
Не паспела заціхнуць гамонка пра складскія справы, як з Заходніх лясоў прыйшла вестка пра бясчынствы драздоў: збіраліся вялікімі чародкамі, наладжвалі шумныя і недапушчальныя банкеты, у часе якіх абгаворвалі Яго Недаступнасць, а таксама апаганьвалі мясціны палявання. Каб навесці парадак, прыйшлося паслаць туды эскадрыллю шулёнкаў. Авохці! — неўзабаве нешта ж падобнае адбылося і на Паўднёвых Пласкагор'ях, у вотчыне Гэ-Гэ; гэтым разам вызначыліся перапёлкі. Гэтыя пайшлі яшчэ далей: зрабілі чучала свайго гаспадара-філосафа, віліся вакол яго і выкрыквалі (літаральна так), «што не хочуць падпарадкоўвацца ўсялякім калматым жывадзёрам». Акрамя таго, яны знеслаўлялі Прыгожую Галубку, абзываючы яе рознымі брыдкімі словамі. Над гэтымі нахабнікамі зрабілі паказальны суд.
А Зязюля-Аракулька не стамлялася прадказваць смуты, хоць ужо і так было зразумела, што птушыны мацярык перажывае крызіс. Пасля перапёлак слухалася справа аб хабарніцтве гракоў; потым на павальным браканьерстве папаліся кулікі, а ў дадатак нешта з вадаплаўнымі... І так — адно за адным... Ды ўсё ж яшчэ можна было мірыцца, калі б не гэта жахлівая навіна пра змову. Так-так! — у самым палацы рыхтавалася змова, і на чале — хочаце верце, хочаце не — стаяў ніхто іншы, як фанабэрысты Строгі Сарыч.
Спачатку было два-тры сігналы, якім уладар не надаў значэння, бо лічыў гэта чыстай лухтой. Але прыйшоў Яго Непазбежнасць Выпадак — ён заўсёды, урэшце, прыходзіць, і — вочы раскрыліся.
Было так. Магутны Арол ішоў калідорам, і раптам з пакояў Прыгожай Галубкі пачуўся шчаслівы смех. Магутны Арол прыслухаўся і пазнаў голас свайго сябра і міністра настрою і парадку. Сумненняў не было, бо ён пазнаў бы гэты цудоўны голас сярод тысячы падобных — столькі Ўлажэнняў было ім зачытана! А праз некалькі хвілін адчыніліся дзверы, і міністр з'явіўся ўласнай персонай. Без адзінага гуку ўладар адразу сам арыштаваў яго. На допыце Строгі Сарыч прызнаўся, што задумваў пераварот. Калі афіцыйная частка закончылася, Магутны Арол наведаў зняволенага ў камеры.
Строгі Сарыч быў распасцёрты на падлозе і нагадваў хутчэй бясформенную кучу зваляных пёраў, чым жывое цела. Магутны Арол сеў і закрыў вочы крыламі: яму было цяжка бачыць свайго нядаўняга любімца, які так нізка паў.
— Ніколі, Сарыч, — прамовіў ён з болем, — ніколі я не паверыў бы, што ты... — І заплакаў.
— Я невінаваты, Ваша Недаступнасць, — пачуўся млявы хрып; голас, гэты цудоўны голас, загінуў назаўсёды (Строгаму Сарычу праламалі горла), і Магутны Арол заплакаў яшчэ мацней.
— Я невінаваты...
— Так-так, Сарыч. Несумленны і перад смерцю маніць.
— Невінаваты...
— Ты ж прызнаўся, Сарыч. Нашто цяпер упарціцца? Ад страху?
— Я не баюся, Ваша Недаступнасць. Але так памерці...