Было ціха і бязвоблачна. Ён ляцеў хутка, набіраючы вышыню, і ўбачыў нарэшце спераду палоску мора.
Мора было спакойнае. Адлівам агаліліся карычневыя камні і блішчэлі на сонцы. Пясчаная каса пад скалой ужо ўся выйшла з вады і абсыхала.
Ён апусціўся на пясок і пачаў разграбаць яго. Выцягнуў Плацінавы Абруч, абтрос і паклаў на пясок, далей ад ямы. Потым перадыхнуў, узяў Абруч у кіпцюры і паляцеў над морам.
Ляцеў ён да самага вечара. І калі сонца ўжо садзілася на ваду, пачаў кругамі зніжацца. І вось за некалькі метраў ад паверхні ён галавой дакрануўся да Плацінавага Абруча і сказаў сваё апошняе жаданне:
— Хачу быць дафніяй. Але дай мне арлом даляцець да маёй радзімы.
І з гэтымі словамі ён раскрыў кіпцюры.
«Цуд! Адбыўся цуд, — паведамляе Пасвячоны. — Уяўляю супярэчлівасць і ненавуковасць дадзенага слова, але не магу не вымавіць яго: так, адбыўся цуд. І я хоць і чакаў яго, і быў гатовы, але ў першыя імгненні не мог паверыць сваім вачам: мы прыйшлі да зыходнага. А больш дакладна...»
26
Каля старога пня ў далёкім лесе было спакойна і ўтульна. Віліся мяккія водарасці, цвіў па краях мох, пузырылася ціна. У вялікім мностве пасвіліся ў вадзе амёбы, інфузорыі і драпежныя цыклопы; яны здабывалі ежу, гулялі і грэліся ў сонечным праменьчыку, калі той з'яўляўся.
І жыла паміж імі дужа старая Вялікая Дафнія, якой гэтыя амёбы ніколі не баяліся, бо яна нікога не чапала і ўвогуле паводзіла сябе так, нібы нікога не бачыла. Жыла яна ў шчыліне кораня і выходзіла з дому, толькі калі прыходзіў сонечны прамень. Яна складвала антэны і ножкі — атрымліваўся такі вось шэры камячок — і, перасоўваючыся разам з промнем, драмала.
Ёй сніліся дзіўныя сны. То мроілася, што яна — Белая Рыба і жыве ў светлай рацэ, то, што яна — Шыпучая Змяя, то — вялізарны Грозны Мядзведзь, і тады аднекуль даляталі галасы нейкіх разумнікаў, якія разважалі пра інстынкты, і адзін з іх плакаў. Часам жа ёй снілася, што яна — Магутны Арол, які лунае высока ў небе і горда аглядае зямлю, а зямля скрозь — блакітная і зялёная. Але тут жа, у сне, адбывалася дзіўнае раздваенне; яна жыла нібыта ў двух тварах: адзін, што спіць, перажываў неверагодныя ператварэнні, а другі, што не спіць, назіраў за першым і добра разумеў, што гэта — няпраўда.
— Вядома, няпраўда, — мармытала сонная Дафнія. — Бо заўсёды ж была непераадольная цяга да стаячай вады. Праўда, гэты вось, з дзюбай, дык ён саромеецца прызнавацца і на ўсе лады маскіруецца. Але ж я ўсё бачу і ўсё пра яго ведаю...
Яна мармытала нешта яшчэ, усміхалася і прачыналася. Сон пужаў яе сваёй невымернасцю, у свядомасці яшчэ плавалі адгалоскі незразумелага і зусім выразна чуўся нейчы строгі голас...
«Ах ты, мой божа, — кожны раз, уздыхаючы, думала Вялікая Дафнія. — І што за напасць: адно і тое самае, адно і тое самае... І пра бессмяротнасць нейкая лухта...»
І тут памяць глухла канчаткова, Дафнія пераварочвалася на другі бок і падстаўляла яго сонцу і зноў засынала, рухаючыся разам з промнем.
27
Калі замак разбурыўся настолькі, што не заставалася ніводнай нішы, дзе можна было спакойна пасядзець, Зязюля вылецела з развалінаў і ляцела да таго часу, пакуль уладанні Магутнага Арла не засталіся далёка ззаду.
Тут зноў быў лес, і светлыя паляны, і ціхія рэкі, якія кішэлі рыбай і іншай жыўнасцю. А пасярод лесу было зарослае балота са старым пнём. Зязюля пражыла тут нейкі час, знесла яйка і падклала яго ў чужое гняздо. А калі пераканалася, што яму тут няма ніякай пагрозы, яна пакінула гэтыя краі і ўжо ніколі сюды больш не вярталася.
28
«Спыніўся эвальвентар, замерлі іншыя апараты, пагаслі экраны — эксперымент быў скончаны» — так піша Пасвячоны.
Ноблы, сцвярджае ён, выглядалі цяпер змарнелымі, нават нібы пастарэлі — так абвастрыліся рысы іх твараў. Настаўнік выняў з кішэні штаноў бамбукавую люльку і распаліў яе ад лазернай запальнічкі. Маладыя пераглянуліся.
— Гэта, — растлумачыў ён спакойным голасам, у якім, аднак, улоўлівалася прыўзнятасць, — мясцовы звычай адзначаць канец працы.
Другі паглядзеў прасіцельна; Настаўнік даў люльку; юнак зацягнуўся, выпусціў дым.
— Гэта незвычайна, Настаўнік.
— Пасля некалькіх сеансаў гэта робіцца жаданым.
— Настаўнік! — Другі ўсміхнуўся. — Што з сябе ўяўляюць «спецыфічныя токі планеты Хі», пра якія ты так часта ўпамінаў?
— Іх вельмі многа — катэгорыі, падкатэгорыі, разрады, класы. Усё разам называецца словам «страхі». Іх можна адчуваць. Мы далёкія ад такіх спраў, аднак жыхары Хі моцныя на розныя страхі.