— Я не памыліўся? — недаверліва сказаў незнаёмы. — Вы сапраўды рыцар?
Опелс паглядзеў на яго са здзіўленнем.
— Хм-м. Я рыцар шахматнай гульні. Чулі пра такую? Капабланка, Бацвіннік, Фішэр... І я не з апошніх. Гросмайстар — гэта значыць «вялікі майстар».
— Вялікі маэстра, — паправіў госць.
— Не пярэчу, — згадзіўся Опелс. — А вы... вы гуляеце ў шахматы? — Гросмайстар зняважліва зірнуў на гадзіннік. «Загаварыўся я з ім».
Вусны ў прышэльца выцягнуліся ў злосную струнку, вочы бліснулі.
— Гуляю?! — крыкнуў ён фальцэтам. — Я маэстра Аляхандра Лопес! — і ціха дадаў: — Які сёння год?
«Божа мой, ды ён вар'ят! Разнясе яшчэ ўвесь клуб...»
— Выдатна, — прамармытаў Лопес. — Я прыбыў на турнір, які пачынаецца праз адзінаццаць хвілін пасля захаду сонца.
«Што? Дык ты і ёсць мой першы праціўнік? Ну што ж. Няблага было б раскалашмаціць слабачка з разбегу. Майстры цяпер плодзяцца, як грыбы пасля дажджу. І ўсё чарвівыя... Здаецца, у першым турніры ў нас плюс адзін».
— Прыемна чуць, — Опелс зноў перайшоў на ветліва-з'едлівы тон. — Гатовы пазмагацца з вамі ў кожным дэбюце. Да хуткай сустрэчы, шаноўны.
І, паважна кіўнуўшы, пайшоў у далёкія пакоі. Турнір не выклікаў асаблівай цікавасці, гледачоў сабралася няшмат. Адгароджаныя вяроўкаю, стаялі столікі ўдзельнікаў. Суддзя хадзіў паміж столікамі, папраўляў фігуры, прыціскаў да вуха шахматныя гадзіннікі.
Опелс заняў сваё месца, спіною да астатніх. На сцяне вісела эмблема з дэвізам Міжнароднай шахматнай феэрацыі — «Мы адна сям'я». «Усе з аднаго поля ягады», — па-свойму пераклаў ён і цяжка ўздыхнуў. Справа да століка была прымацавана таблічка з яго прозвішчам. Другой таблічкі — з прозвішчам праціўніка — не было.
«Не паспелі напісаць, — падумаў ён. — Дзе ж гэты блазнюк?»
Ён пасунуў да сябе блакнот для запісаў партый. Белыя — Лопес, чорныя — Опелс. Зірнуў на суддзю — пара! — і сам пусціў гадзіннік праціўніка.
Ён адчуваў сябе выдатна. Іначай і быць не магло. Маладыя майстры не вытрымлівалі яго жалезабетоннага стылю, мудрай пазіцыйнай гульні. Ніякіх феерверкаў! Ніякіх памылак! Памылкі, як авечкі, ходзяць статкам, адна цягне за сабою другую. Варта адной фігуры стаць не на месца — і партыя хістаецца на гліняных нагах. Вось і ўся навука! Што вы сказалі? Ах, вы творчы шахматыст? Выдатна, выдатна. А я вось вазьму дый складу на палічку слабасці вашай пазіцыі — у творчых шахматыстаў яны, ведаеце, непазбежныя — і буду мець абед з вашага, пардон, натхнення.
Опелс падняў галаву і ўбачыў праціўніка. Задумаўся, не пачуў, як той падышоў. Лопес, сеўшы за дошку, не зняў з галавы берэта. Урэшце. гэта пытанне выхавання, а не шахмат. Падабаецца прайграваць у берэце — калі ласка!
Паглядзіце, што ён робіць! Памацаў адну за адною ўсе фігуры, з лёгкаю ўсмешкаю дакрануўся да караля і ферзя, дапытліва паглядзеў на гадзіннік і толькі тады сунуў на два полі каралеўскую пешку. А хто, прабачце, націсне на кнопку гадзінніка?
— Пара, пара!.. — нагадаў Опелс.
Лопес на імгненне задумаўся, потым яго тонкія пальцы дакрануліся да гадзінніка і плаўна паціснулі металічную кнопку.
Што ж адказаць гэтаму нахабніку, які, здаецца, дамагаецца адкрытай камбінацыйнай гульні? Былі часы, калі і мы рухалі каралеўскую. Хто сказаў, што Опелс баіцца рызыкаваць? Пры першай магчымасці мы гатовыя аддаць свайго каня, каб праз ход-другі забраць вашага і яшчэ якую-небудзь пешачку. І дастаткова. Камбінацыя ў характары вялікага Капабланкі! Ён прадказаў шахматам нічыйную смерць, але яны яшчэ жывыя, таму што свет поўны рамантыкаў — ёсць каго абгульваць.
Не-не, мы не лунаем у нябёсах. Інтуітыўныя ахвяры не для нас. Наш сябар навязвае гульню адкрытую?
Ну-ну, не выйдзе! Апусцім забрала. Ау, Лопес, вы мяне бачыце?
І, зрабіўшы ход, гросмайстар ляпнуў далонню па кнопцы.
Белыя адказалі хутка, і толькі тут ён заўважыў, што праціўнік не вядзе запісу партый. Парушэнне правілаў! Але гэты хлопец сам па сабе — суцэльнае парушэнне. «Зараз паклічу суддзю, — падумаў Опелс, — няхай мазгі яму ўставіць. Адчувае, пэўна, што трапіць у цэйтнот, час хоча зберагчы». Ён выразна паглядзеў саперніку ў вочы. Той нават не зварухнуўся. Клікаць суддзю не хацелася, заварожвала блізкасць лёгкай перамогі... «А вось вазьму і рызыкну, і згуляю гамбіт, — капрызна падумаў ён. — Ведае, відаць, што я не гуляю гамбітаў. Вывучыў, пэўна, усе мае партыі па часопісах, усе да адзінай. А я вазьму і згуляю. І што ты мне зробіш?»
— Гамбіт, — раптам праскрыпеў Лопес.
Гросмайстар адчуў, як дранцвеюць скулы. Перахапіла дыханне...
— Рукапіс, знойдзены ў Сарагосе...