Мала хто чытаў «Запіскі» — большасці гэта проста недаступна: увесь тыражок пайшоў на гэты іх сімпозіум (мне экземплярчык дасталі); таму вось больш звону, чым уяўлення — часцей за ўсё мяркуюць па чутках.
Проста здзіўляешся, колькі пустых клопатаў у чалавека! А спытайся, «нашто табе гэта трэба», — і адказаць яму няма чаго. «Усе, маўляў... Ну, і я...» Або пачне што-небудзь пра пярэдні край навукі. Патрэбны ён яму, гэты пярэдні край...
Паўтараю: я паважаю Пасвячонага. Ён — чалавек самавіты, аўтарытэтны, яму вунь рэдкімі прыладамі дазваляюць карыстацца. І не мне, вядома, тлумачыць і каментаваць яго словы. Але апавядаць, няхай і з лірычнымі адступленнямі, я ўсё-такі адважыўся. Потым, (каб, з аднаго боку, спыніліся плёткі, а з другога — астыў запал прыхільнікаў розных легкадумных амікантактаў.
Амікантакт, разумееце, гэта — сусветнае каханне... А ноблы, між іншым, да нас практыкантаў засылаюць...
2
Дык вось у гэтай гісторыі з дафніямі замешаны менавіта ноблы, і тым карысныя «Запіскі» Пасвячонага, што якраз і паказваюць, хто яны такія і чым любяць займацца.
Што мы ведалі?
Мы ведалі, што планету (або што яно там) занесла да нас у суседзі гадоў шэсцьдзесят таму назад, што яна, відаць, можа кіравацца, што на сігналы не адказвае і сама маўчыць, ну і яшчэ дзве-тры дробязі. А ці мы ведаем, з якой мэтай яна з'явілася ў нашай сістэме? А ці ведаем, на што нам спадзявацца, калі яны ўздумаюць высадзіць эскадрыллю? А ці зразумела ім будзе, што мы гуманоіды?.. Нічога мы не ведаем!
Вунь наша Служба Назірання ў сваім бюлетэні піша: «Н-6813 набліжаецца да нас і адыходзіць, зусім знікаючы з поля дасягальнасці з перыядычнасцю ад двух да шасці месяцаў». А між тым той жа бюлетэнь у 2036 годзе пісаў, што Н-6813 «адсутнічала» цэлых дзесяць месяцаў. Вось дык перыядычнасць!
Пасвячоны даказвае, што ноблы добра пра нас інфармаваныя і іх намер, як ён лічыць, «дакладна вызначыць немагчыма». Пры ўсёй павазе, прызнацца, не ўсё мне тут зразумела, не да ўсяго, што расказаў гэты вучоны муж, ляжыць маё сэрца, а некаторыя вывады, шчыра скажу, засмучаюць душу. З гэтай прычыны фразу пра намеры ноблаў, якія «дакладна вызначыць немагчыма», я ўспрымаю як сур'ёзную перасцярогу.
Пасвячоны бачыў іх не раз яшчэ да той сумятні з дафніямі, сумятні дзікай і непраўдападобнай, на падставе якой розныя разумнікі, аматары слоўцаў, адразу ж паспяшаліся абгрунтаваць ідэю пра «арбэвалюцыю» (развіццю па кругу) у супрацьвагу старой «гелэвалюцыі» (развіццю па спіралі). Пасвячоны піша, што хоць яны падобныя да нас рашуча ўсім, ён умее пазнаць нобла сярод сотні чалавекападобных. Перад іх ведамі ён, мабыць, стаіць навыцяжку (няхай не прымуць за непачцівасць у адносінах да шаноўнага Пасвячонага). А мне зразумела адно: планета іх перагружана, ім трэба кудысьці рассяляцца, а ўмовы ў нас і на Н-6813 амаль аднолькавыя. Вось і падумайце, з якімі намерамі яны круцяцца вакол нас і нават адважваюцца на экскурсіі сюды і, пры гэтым, адчуваюць сябе тут вельмі нават упэўнена.
У тым вось і справа, што не толькі Пасвячоны іх бачыў. Прагледзьце добра прэсу апошніх гадоў, будзьце ласкавы, пагартайце — такі цікавы малюначак адкрыецца!
3
Ці гэта ўжо ў Пасвячонага нейкі там свой метад, ці гэта звышдакладныя разлікі, ці гэта асаблівы нюх, — як бы яно ні было, а менавіта ён стаў сведкам таго, як аднаго дня на казачным поўдні, на паляне сярод джунгляў, ціхім раннім часам пагусцела крыху паветра, паднялося лёгкае воблачка пылу, і вось — ні адсюль, ні адтуль — на траву апускаецца невялічкі апарат калачападобнай формы, і з люка вылазяць двое.
Трэба адзначыць, што дзіўны іх карабель з'явіўся менавіта бясшумна і незаўважна: гэта значыць, яны прызямліліся і толькі потым сталі бачныя. Вось яна якая тэхніка, абскурацыя гэта самая, якая дазваляе рабіцца нібы адсутным, калі на самай справе ты ёсць. Але хто мае вочы, той бачыць.
Значыць, яны прызямліліся, паказаліся і пачалі аглядвацца. А ўжо да іх з узлеску спяшаецца трэці, і апрануты ён, не ў прыклад гэтым — у зіхатлівых камбінезонах, а зусім як чалавек у той краіне: саламяны капялюш лейкай, падкасаныя па калені штаны, хустачка на шыі. І яшччэ здалёк пачалі яны гаварыць, але так па-чужому, што Пасвячонаму давялося, само сабой, уключыць свой транскамунікатар (апарат, які выдаецца, між іншым, па асаблівым дазволе), і толькі тады ён пачаў разумець іх тарабаршчыну.