— Бачу. Ты — вольны.
І Старэйшы Сокал імкліва зніжаўся, і гэтак жа імкліва ныраў уніз камандзір шулёнкаў і, з палёгкай расслабіўшыся, займаў месца ў чарговым пастраенні.
Бывалі — праўда, дужа рэдка — выпадкі, калі хто-небудзь з ахоўнікаў, заўважыўшы сусліка, які разлёгся на санцапёку, забываўся (спакуса брала сваё) і стрымгалоў кідаўся на ахвяру. Але ён не паспяваў нават адчуць смаку свежага мяса — сабрацці адразу разрывалі сусліка на кавалкі. Пасля гэтага парушаны строй аднаўляўся і служба працягвалася.
А Магутны Арол ціхамірна лунаў у вышыні. Вядома, ён часам заўважаў хвіліннае замяшанне ў шэрагах ахоўнікаў, але не надаваў гэтаму значэння.
«Няхай, — усміхаючыся, думаў ён. — У іх там свас клопаты». Было светла на душы, думкі цяклі спакойна, як ціхая рака або як гэты вецер, халаднаваты і плаўны.
Час, калі ён хваляваўся, аглядваўся, выпрабоўваў моц крылаў і прызвычайваўся да вышыні, даўно мінуў. Так, калісьці новае сваё становішча ён прымаў яшчэ як дар лёсу. Ён ацэньваў сябе збоку, каб пазбавіцца шмат якіх звычак, што ішлі ад мінулага, прыслухоўваўся да шматлікіх галасоў у сабе і ўважліва аглядваў кожнага, хто трапляўся на вока. Усё гэта даўно мінула. Ён убачыў, што больш магутнага за яго няма, і яму ўжо не трызнілася пра «дар лёсу», ён паверыў, што заўсёды быў такі, як цяпер, і што лёс да гэтага не мае дачынення. Ён цяпер не залежаў ні ад чога і ні ад кога; наадварот — усё жывое, з яго клопатамі, намерамі і інтарэсамі, з яго сённяшнім і будучым, падуладна толькі яму, Магутнаму Арлу, і цалкам залежыць толькі ад яго аднаго. Ён ужо не ўпіваўся сваёй магутнасцю, як спачатку, не даказваў яе на кожным кроку — яна ўжо і так была відавочная і непахісная. «Усталяваны парадак, — горда думаў Магутны Арол, — адзіна магчымы. Ён справядлівы. І калі б я нават сам нешта хацеў змяніць, дык не змог бы, бо гэта немажліва».
Кожнай раніцай ён вылятаў прагуляцца: прымаў паветраныя ванны, рабіў размінку, каб не здранцвелі мускулы і не аслаблі крылы, аглядаў свае ўладанні і думаў. Ён думаў пра сваё птушынае царства, але часцей за ўсё — аб прыгажосці свету. Яго, само сабой, не цікавілі дробязі — з вялізарнай арлінай вышыні ён акідваў зямлю пільным позіркам, і яна была блакітная і зялёная. Яна заўсёды была блакітная і зялёная, і гэта яшчэ раз пацвярджала нязменнасць і непарушнасць сутнасці. Часам — вядома, вельмі рэдка — у блакітнасці і зеляніне ўзнікалі нейкія пабочныя плямы, але іх існаванне было кароткачасовае.
Пасля прагулкі, якая працягвалася дзве з паловай гадзіны, Магутнаму Арлу дакладвалі, што надыходзіць час абеду. Гэта таксама ўваходзіла ў абавязкі Старэйшага Сокала — па ўстаноўленай форме ён адчаканіў:
— Ваша Недаступнасць! Час абеду набліжаецца, як пра гэта Вашай Недаступнасці вядома лепш за мяне.
І тут шулёнкі ўнізе размяшчаліся такім чынам, што атрымлівалася слова «АБЕД». Магутны Арол рэзка ўзмахваў крыламі, закідваў галаву насустрач сонцу і потым плаўна зніжаўся да свайго жылля. А крыху ніжэй, у гэтым жа напрамку, ганібалаўскім паўмесяцам рухалася ахова.
У непрыступных скалах, на галавакружнай вышыні стаяў палац Магутнага Арла. Гэта быў моцны і велічны замак, выкладзены знутры і ўсярэдзіне каштоўнымі камянямі. Яго складалі шматлікія залы, пакоі, калідоры; іх было такое мноства і так мудрагеліста яны злучаліся паміж сабою, што не толькі выпадковы наведвальнік, але і самі жыхары лёгка маглі заблудзіцца і трапіць у непрыемную гісторыю, калі б ім, напрыклад, захацелася пацікавіцца, куды вядзе такі вось, скажам, праход або што знаходзіцца ў тым вось замкнутым пакоі. Не заблудзіўся б у гэтым лабірынце толькі сам Магутны Арол і яго верны вартавы Старэйшы Сокал. І яшчэ адзін жыхар замка не заблудзіўся б тут — брамнік Старажытны Крумкач, які хоць і быў простым брамнікам і не меў ключэй, акрамя ўваходных, але затое меў добрую памяць, бо стары і мудры быў і шмат чаго пабачыў на сваім вяку.
Вось ён вылазіць са сваёй каморкі, бразгаючы ключамі, блізарука жмурыцца з-пад крыла, заўважае стройную чароду шулёнкаў і, пакульгваючы, ідзе адмыкаць вароты. Шулёнкі падлятаюць, садзяцца ў дзве шарэнгі, і Крумкач кажа ім, уздыхаючы:
— Намарыліся, бедненькія. Спякота! У цяньку б у такі час хавацца, а тут — служба. Ах, кра-кра-кра...
— Маўчаць! — крычыць у такіх выпадках Старэйшы Сокал. — Чым балбатаць, старая здыхля, лепш бы падмёў каля варотаў!
— Усё робіцца ў адпаведнасці з Улажэннем, ваша сцярвятніцтва, — адказвае Старажытны Воран.
— А балбатня з аховай таксама ў адпаведнасці з Улажэннем?
Яны заўсёды пачыналі сварыцца, бо даўно не любілі адзін аднаго, і спынялася сварка, як толькі з'яўляўся пан. Свіст ветру ў яго крылах заглушаў галасы, грозны грукат кіпцюроў аб каменную пліту ставіў кропку ўсялякім спрэчкам. Крумкач кланяўся. Старэйшы Сокал адступаў убок і таксама схіляў галаву, і Яго Недаступнасць Магутны Арол, велічна склаўшы крылы, нетаропка накіроўваўся ў замак.