Зрэшты, ён быў страшна рады госцю і не хаваў гэтага. Прабег позіркам па накрытым стале, пацёр рукі, убачыўшы пляшку, прысеў за стол. Прысела і маці.
— Ну, расказвай! — Антон звыкла напоўніў чаркі. — Чаму столькі маўчаў? Ты атрымаў маё пісьмо?
— Атрымаў, — Рамановіч зірнуў на маці, нібы вагаўся, ці можна казаць пры ёй; вырашыў, што можна: — Атрымаў, але... Не да адказу было. Там такое закруцілася, я сам ледзь ліпеў, вісеў на валасінцы...
— І вас мо хацелі выгнаць? — адразу ажывілася маці.
У адказ Рамановіч толькі пасміхаўся. Антон зухавата — каб хоць нечым казырнуць перад сябрам — кальнуў у рот чарку самагонкі, нават не хукнуў, не паморшчыўся, узяў гарачую бульбіну, падзьмуў, пасаліў і толькі тады адкусіў кавалачак.
— А вы чаго не п’яце? — спытала маці ў Рамановіча, які нават не дакрануўся да сваёй чаркі.
— З раніцы?! У такую спёку?! Не, што вы! Тут, цётка, такі стол, што і без гарэлкі станеш п’яны...
Рамановіч наклаў сабе на талерку бульбы, зачэрпнуў з патэльні лыжку скрылёчкаў смажанага сала з цыбуляю, паліў зверху, патоўк відэльцам, з аднаго боку абклаў сваю «бабку» марынаванымі грыбамі, з другога — квашанай капустаю, зверху прыстроіў крамяны салёны гурок, палюбаваўся:
— А яшчэ кажам, жыць горш сталі!
Нейкі час моўчкі елі; хлопцы — няспешна, акуратна, ледзь стукаючы аб талеркі відэльцамі, і маці — лыжкаю, таропка, плямкаючы...
— А мой п’е, — сказала маці, хутка наеўшыся. Сказала і тут жа спахапілася, зірнула на сына — відаць, баялася нашкодзіць яму якімсь неасцярожным словам. — Не, не так каб моцна! Калі-нікалі, чарачку...
— Але ж і грыбкі ў вас! А гуркі! — Алесь еў і ўсё нахвальваў.
Маці перасела на полік, чырвоная ад задавальнення. Яе пацягнула на філасофію:
— Гляджу на вас — такі красівы, модны хлопец, і не п’яце, і Антон мой не так ужо каб піў... Чаго яны да вас чапляюцца, што б да іх смала чаплялася?
Рамановіч аж зарагатаў ад такой непасрэднасці — ён увогуле любіў розныя народныя сакаўныя слоўцы; потым пасуровеў, адклаў відэлец:
— Уся наша бяда, цётка, у тым, што мы моцна любім сваё, роднае. А гэта далёка не ўсім даспадобы.
— Ох, хай бы вы тады трохі менш любілі, былі б трохі хітрэйшыя, берагліся...
Рамановіч папрасіў гарбаты, Васкевіч дастаў яму з шуфляды кіпяцільнік, пачак чаю, Рамановіч сам моцна сабе заварыў, пачаў піць, і гаварыў з маткаю.
— За каго вы галасавалі? — спытаў ён.
— Так... — замялася маці, ізноў насцярожана зіркнуўшы на сына. — Як усе...
— Ды за «саюз» яны ўсе! — сказаў Антон.
— Што ж вы?
— Бо дурні! — асмялела маці, відаць, вясковай інтуіцыяй адчуўшы, якіх слоў хочацца сынаваму сябру. — Трэба нам быў той саюз! І так было абы-што, а стала яшчэ горш... — Яна заўважыла, што Антон ужо ў трэці раз выпіў і цяпер зноў косіцца на пляшку, паднялася: — Ну, ідзі ўжо курыць, хопіць ужо... А вы ежце яшчэ, вас гэта не касаецца! Вы курыце?
— Не.
— А мой курыць! — і зноў спахапілася: — Не, не так каб моцна...
— Ды п’ю і куру я моцна, — незадаволены, прамармытаў сабе пад нос Васкевіч.
Ён з жалем правёў вачыма пляшку ў матчынай руцэ, і калі маці выйшла ў калідор, падміргнуў Рамановічу, узяў яго чарку, што так і стаяла поўненькая і якую маці пасаромелася зліваць у бутэльку, выпіў. Рамановіч апусціў галаву.
Неўзабаве хлопцы выйшлі з хаты і падаліся на Двароўку. Васкевіч знарок павёў госця не шашою, а напрамкі. Майскае сонца грэла па-летняму, дарога была сухая, убітая, усё вакол зелянела. Тут, у вёсцы, а асабліва калі мінулі вёску і паўз дарогу з аднаго боку пацягнуўся лес, а з другога — зялёны, зарослы кустоўем лазы луг, Васкевіч яшчэ больш, чым у сваёй хаце, адчуў сябе гаспадаром. Рамановіча ўсё цікавіла, ён круціў ва ўсе бакі галавою, голасна захапляўся — ці папраўдзе, ці проста з ветлівасці госця.
— Там што, рэчка? — паказаў ён на луг, на лазовыя карчы, круглыя, як зялёныя шары, бы дэкаратыўныя.
— Рэчка. Тут бабры жылі некалі, плаціна была. Помню, мужчыны злавілі аднаго сеткаю, выцягнулі на бераг — от папаплакаў!
— І што, забілі?
— Яшчэ што... Выпусцілі. Грэх быў.
— Якая ўсё ж багатая наша Беларусь! І рыба тут ёсць?
— Была некалі. Хаця і цяпер яшчэ можна злавіць. Ракі былі, налімы — мяні, па-нашаму, вадзіліся ўюны; уюноў за рыбу не лічылі...