Праўда наша была бясспрэчная:
Toe ісціннае, што чалавечнае,
З праўдай мы, нібы корань з кронаю,
Кругавою жывём абаронаю,
Праўда крэўная i адзіная,—
Гэтым праўда наша праўдзівая.
Праўда наша была суровая.
Мы за праўду — на плаху галовамі,
У пятлі з Каліноўскім гінем мы,
Плацім Дальвамі і Хатынямі,
Праўда мужная і нязломная,—
Гэтым праўда і векапомная.
Векапомная і суровая,
Наша мужная і нязломная,—
Не была ты ніколі бяздомнаю.
Беларуская, ды не вузкая —
Чалавечная і праўдзівая,—
Не была ты ніколі шкадліваю.
Сарамяжная, і зычлівая,
І шчаслівая, і сярмяжная,—
Не была наша праўда прадажнаю.
ЖАЎРАНКІ
Амаль балада
Той шнур у полі быў як на пацеху:
Па ярыне — агрэх каля агрэха.
Смяяліся з Данілы нават дзеці:
То плеш, то грыва на зялёнай шчэці.
Як быццам не саха ішла загонам,
А вепрукі ўзаралі шнур ягоны.
Ды не зважаў на кепікі Даніла:
А што — калі з ім неба гаманіла?
І што — хіба не любіць ён парадак?
Зусім, брат, не,— тут проста быў выпадак...
Выпадак,— хоць зусім не выпадковы:
Нарог жытло аб'ехаў жаўрукова.
Гняздзечка з яйкамі пашкадаваў Даніла.
А цераз год такое прываліла,
Што хоць на поле не выходзь з сахою:
Ад жаўранкаў аж не было адбою.
Усе Данілаў шнур аблюбавалі
I гнёзды — ад праталін зладзьбавалі.
«Агрэх — не грэх,— зноў разважаў араты,—
Няхай смяюцца — я не вінаваты...»
I зерне ў глебу кідаў ля наседак...
А песня — напярэймы, песня — следам,
А песня — побач, з-пад мяжы, i з неба...
«Ат, i было б там з гэтых латак хлеба...» —
I пасміхаўся: слухаюць суседзі,
Хоць кожны з кпінамі агрэхі ўжо агледзеў..
Стаяў пад небам прадзед мой Даніла —
І за спіною прарасталі крылы.
І цешыўся: «Не пад'ясі ніколі,—
А песня во для ўсіх, над цэлым полем!»
АБ МАЗАЛЯХ
Век машынны пачаў забывацца,—
Век машынны, напомніць дазволь:
Што такое мазольная праца,
Што такое, урэшце, мазоль...
Колькі іх — вадзяністых, крывавых —
Распухірваецца на далані,
Аж пакуль не наб'ецца каравы,
Той, сухі, што нібыта з брані.
Той шчырун і штодзённы руплівец
Напаказ пухіром не тырчыць,
Не вылазіць з-пад скуры слівай,
Аб заслугах сваіх не крычыць.
Знаць не знаецца з пазалотай
І не дасць ён жартаўніку
Пасмяяцца: гультай за работу,
А мазоль — тут як тут — за руку.
Вось пра гэты — ходзіць пагудка,
Ад яго і прыслоўі ўсе,
Аб мазольнай нядолі чутку
Ён якраз на ўвесь свет і нясе.
Ён якраз і мазоліць вочы,
І садзіцца па доўгі язык,
Ці на пятку абновай ускочыць,
Як абношваеш чаравік.
Ды яшчэ ёсць «мазоль працоўны» —
Праз рамень перавіслы жывот,—
Гэта самы, кажуць, галоўны,
Што расце i расце з году ў год
А на той руцэ, спрацаванай
Не шукай мазалёу дарма,—
На прасмоленай, адшліфанавай
Не было іх раней i няма!
І таму прашу: век машынны,
З той рукайся заўжды даланёй,
Што ніколі мазольным аршынам
Не вымервала долі сваёй.
Бо на ёй — не таўро, не пракляцце
І зусім, брат, не мазалі,—
Гэта працы вузлы, багацце
Найчаснейшае на зямлі.
ДЗЕД
Стаптаўся кіёк дарожны,
Расплясканаю лапай ступае.
Hi стукнуць, ні грукнуць не можа,
Нячутна ідзе — як памяць.
Перасцярожна i слепа
Пыл узбівае пухлы.
Блуканняў i выраяў злепак —
Дарога — нібыта аглухла.
Не вабіць больш i не кліча
Далей загуменных прысадаў...
Хаваюцца ціха абліччы
У ракаўкі дзедавых згадак.
То прамільгне дзяўчына,
То ён — зухаваты хлопец...
Сплывае дзед аблачынай.
І ракаўкі час затопіць...
ПРЫПАР
Балада неперспектыўнай вёскі
Што ж гэта вы,
Дзядзькі і цёткі,
Дзяды і бабкі,
Прадзеды і прабабкі,—
Хіба не бачыце,
Як зарастае ў поле дарога,
Як зарастае поле сурэпкай,
Як пражэрлівы «каларадчык»
На вусах з хларафосным смуродам
(Гэты яд яму — нібы цыгарка)
На бульбоўнік выводзіць плойму —
Як і сам — жукоў паласатых,—
Іх бы трэба сабраць у вёдры
Ды спаліць, абліўшы саляркай...