Ну вось нарэшце i вiно. Такое? Тады - за тваё ўменне слухаць.
Развiццё тых падзеяў ва ўсiм iх ужо мiфалагiзаваным трагiкамiзме я ўявiў класе ў восьмым, калi ў музычнай радыёперадачы назвалi прозвiшча даволi вядомага i цяпер кампазiтара i праз незачыненыя дзверы я мiжволi падслухаў, як пракаментаваў паведамленне мой бацька, чалавек наогул суровы i не надта гаваркi, але з несумнеўным талентам апавядальнiка.
Той, каго называлi кампазiтарам, у гады майго маленства працаваў дырэктарам гарадской музычнай школы, пiсаў песнi на вершы мясцовых паэтаў i круцiў раман з афiцэрскаю жонкай. Як я зразумеў, звычайным месцам iх спатканняў быў дырэктарскi кабiнет, у якiм дзеля такiх выпадкаў стаяла, як выказаўся мой бацька, дзяжурная канапа. Аднойчы на гэтай канапе кампазiтар i паставiў сваёй пасii там, дзе спiна пераходзiць у больш спакуслiвую частку цела, казённую пячатку.
Цяжка сказаць, якая логiка штурхнула яго на гэты неардынарны крок: цi то раптам разгулялiся ўласнiцкiя iнстынкты, цi то пячатка, як тая знакамiтая чэхаўская стрэльба, мусiла "стрэлiць" ужо з прычыны адной сваёй прысутнасцi на месцы дзеяння. Але што б там нi было, на тым самым адмысловым месцы ў кампазiтаравай абраннiцы з'явiўся фiялетавы адбiтак з надпiсам: "Полацкая дзiцячая музычная школа". Надпiс, бясспрэчна, атрымаўся добра чытэльны, iначай муж-афiцэр не схапiў бы ўначы пiсталет, i праштампаванай прыгажунi не трэба было б па тэлефоне папярэджваць каханка аб небяспецы, а таму - ратавацца ўцёкамi, каб урэшце пераехаць у Менск, скончыць кансерваторыю, сапраўды зрабiцца кампазiтарам i доўгi час не выступаць перад публiкаю, пабойваючыся, што ў зале можа апынуцца афiцэр з пiсталетам.
Карацей, кампазiтарам у маленстве я не згадзiўся б стаць нi за якiя грошы, нават за тыя, што бацькам нiколi не хапала, каб купiць мне ровар, на якiм я, на свой сорам, так i не навучыўся ездзiць.
Затое мяне не трэба было ўгаворваць на вадалаза.
Згодны, давай вып'ем за маю першую мару.
Вадалазаў я ўпершыню ўбачыў, калi ў Дзвiне ўтапiлася дзяўчына з суседняй вулiцы.
Яны прыязджалi ўраннi на машыне-"казле" i марудлiва, як на запаволеных кiнакадрах, выгружалi на бераг сваё мудрагелiстае прычындалле. Найбольшае захапленне ў маёй душы выклiкалi боты з таўшчэзнымi алавянымi падэшвамi, якiя мы не маглi нават зрушыць з месца, i круглы шалом з вялiзнымi вачыма-iлюмiнатарамi.
На трэцi дзень дзяўчыну выцягнулi з дна i, закруцiўшы ў брызент, некуды павезлi.
Вартаўнiк лодачнай станцыi дзядзька Мойша сцвярджаў, што за кожнага знойдзенага тапельца даюць вялiкую прэмiю. Прашамацела чутка, што дзеля гэтага вадалазы самi топяць людзей, чапляюць iм да ног камянi, а потым "знаходзяць" у прыкмечаным месцы.
Я не верыў. Я быў пэўны, што тапельцаў у Дзвiне не будзе бракаваць i без гэтага, i ўяўляў, як вырасту i буду гэтаксама абуваць цяжэзныя боты i шалом з iлюмiнатарамi, да якiх пад вадой будуць падплываць i - вочы ў вочы - глядзець на мяне дзвiнскiя шчупакi. Я буду добра шукаць тапельцаў i часта атрымлiваць прэмii, а пасля - самавiта рассцiлаць на траве газецiну, няспешна кроiць на ёй сала, не моршчачыся пiць з пляшкi з малiнавай галоўкаю гарэлку i мачаць зялёны цыбульны хвост у горбачку солi. Кульнуўшы апошнюю чарку i са смакам дажаваўшы цыбулiну, я буду закурваць i, як старэйшы вадалаз дзядзя Коля, напяваць загадкавую фразу: "Пара-па-бабам, пара-па-бабам..."
Апрача тапельцаў, я павiнен быў знайсцi на дне ракi яшчэ i жалезную скрынку грошай. Цiкава, што тапельцы мне ўпарта не снiлiся, а вось скрынку я бачыў у сне шмат разоў i дакладна ведаў, як яна будзе выглядаць: аброслая перлавiцамi i спавiтая багавiннем, з пудовым iржавым замком i белым чэрапам са скрыжаванымi косткамi, акурат такiм, якi быў на трансфарматарных будках i якi ў нас чамусьцi называлi iванам iванавiчам.
Тапельцы прыснiцца мне так i не паспелi, бо пасля таго, як дзядзьку Чаглея завезлi на могiлкi, у нас з'явiўся новы сусед, а з iм i мая новая мроя.
Суседа, якi пасялiўся на кватэры ў жонкi следчага Чаглея, звалi дзядзькам Жэнем, i ён працаваў паталагаанатамам. Вымавiць гэткае складанае слова, як i не менш складаную першую лiтару ягонага iмя, я, вядома, не мог i таму казаў, што, калi вырасту вялiкi, буду, як "дзядзя Зеня".
У дзядзьку Жэню мне не падабалася толькi адно: абсалютна неспасцiгальнае нежаданне хоць раз узяць мяне з сабою на працу.
Усё астатняе страшэнна падабалася.
Падабалася, што ад суседа заўсёды струменiў пах адэкалону, якi наводзiў на думку, што там, дзе дзядзька працуе, якраз адэкалон i робяць.
Падабалася ягоная жонка, цётка Таня, якая ўлетку кожны дзень купляла мне марозiва.
Падабалiся нават i не надта прыхiльныя размовы, што круцiлiся вакол iхняе сям'i.