Можна тут прывесці некалькі тыповых лёсаў андэрсаўцаў з Маладзечанскай вобласці, асуджаных у тым жа годзе, што i Лапіцкі з паплечнікамі.
Увосень 1950 года Маладзечанскі абласны суд разглядае справу Івана Дзіковіча, жыхара вёскі Чаромушнікі Пастаўскага раёна, беларуса, з сялян-сераднякоў. І. С. Дзіковіч, "будучи выселенным на спецпоселение в 1940 году в Алтайский край и находясь на спецпоселении в Змеиногорске... среди окружающего населения распространял антисоветские измышления, осуждал советский государственный строй и высказывал пораженческие настроения в отношении Советского Союза в войне против Германии.
В 1942 г. вместе с реакционной польской армией Андерса добровольно выехал за границу... Возвратившись в Советский Союз и проживая в дер. Черемушники Поставского района, Дикович на протяжении с 1947 по 1949 год систематически среди населения проводил антисоветскую агитацию, восхваляя жизнь панской польши и за границей преизносил культуру, условия труда и капиталистические порядки в Англии, оспаривал наличие там безработных вместе с этим клеветал на советскую действительность искажал материальные условия жизни трудящихся в СССР, осуждал советский государственный строй и советскую печать, высказывал клеветнические измышления на советских офицеров. Пропагандировал антисоветское содержание Андерсовских и Английских газет и кино-картин. Распространял правокационные слухи о войне Англии и Америки против СССР и о поражении советского союза в этой войне." [6] Які набор абвінавачанняў! І як вынік, улічваючы "отмену смертной казни", — 25 гадоў зняволення ў ИТЛ[7] з канфіскацыяй усёй маёмасці.
Восіп Жамойдзін з вёскі Узбалаць Валожынскага раёна, таксама андэрсавец, вярнуўшыся ў 1947 годзе з Англіі, "являясь враждебно настроенным по отношению Советской власти среди населения систематически проводил антисоветскую агитацию начиная с 1948 г, восхваляя жизнь в Англии и Италии, их Армию, и в то же время возводил клевету на советскую действительность и советскую армию". Як бачым, набор абвінавачанняў тут меншы, таму i прысуд 8 снежня 1950 года быў лагоднейшы — толькі дзесяць гадоў канцлагераў.
А вось лес Станіслава Косціка з вёскі Матыкі Крывіцкага раёна. Той жа абласны суд вызначыў, што "после возвращения из армии Андерса на родину в 1948-1950 гг. систематически среди окружающего населения проводил контрреволюционную агитацию. Летом 1948 года в разговоре с Антонович восхвалял жизнь в капиталистических странах, клеветал на условия жизни в Советском Союзе, в декабре 1949 года в разговоре с Шаблыко И. Ф. клеветал на политику Советского Правительства в отношении организации колхозов, одновременно восхвалял жизнь в капиталистических странах, так же антисоветские разговоры проводил и в 1950 году". Атрымаў дзесяць гадоў зняволення.
УЗГАДАВАННЕ
Перадгісторыя, або пошукі радаводу * Сям'я касуцкага святара * Фармаванне светапогляду * Ваеннае ліхалецце i пярэбары ў Кабыльнік * Канец чарговай акупацыі
Расціслаў Лапіцкі нарадзіўся 1 верасня 1928 года ў вёсцы Касута[8] на Вялейшчыне. Бацька — Аляксандар Лапіцкі — быў святаром мясцовай Петрапаўлаўскай царквы, маці — Настасся з роду Жабінскіх з Смаргоні.
Род Лапіцкіх мае шляхоцкія карані, быў разгалінаваны i карыстаўся гербам "Шранява". Некаторыя з ix нават дадавалі прыдомак — Шарэпы, значыць, былі Шарэпы-Лапіцкія. Вядома, што ў руска-турэцкую вайну 1877-1878 гг. пад Плеўнай загінуў падпалкоўнік Уладзімірскага палка Шарэпа-Лапіцкі. Дзед Расціслава Якуб Міхайлавіч — унтэр-афіцэр Чарнігаўскага палка, удзельнік адной з турэцкіх войнаў, кавалер медаля Св. Георгія i ордэна Ганны 3-й ступені, служыў начальнікам пошты ў мястэчку Гарадок над Бярэзінай-Нёманскай на Маладзечаншчыне. А тым часам гэта была немалая пасада. Выпускнікамі Магілеўскай мужчынскай гімназіі з Шарэпаў-Лапіцкіх былі Яўген (1880 г.) i Ўладзіслаў(1889 г.). З Лапіцкіх паходзіла i нямала праваслаўных святароў, у тым ліку i Мікалай Лапіцкі — мітрапаліт Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы (26.01.1907 - † 08.08.1976).
7
ИТЛ - "исправительно-трудовыелагеря". Гэтак у Савецкім Саюзе назывался канцэнтрацыйныя лагеры, дзе выкарыстоўвалася рабская праца зняволеных (на залатых, медных ды іншых капальнях, на лесанарыхтоўках, на будаўніцтве чыгунак, каналаў i г. д.).
8
У Касуце нарадзіўся яшчэ адзін славуты беларус — Піліп Орлік (1672-1742), гетман Украіны пасля Івана Мазепы, аўтар першай украінскай канстытуцыі.