— Нібы чалавек, што кідае выклік лёсу, — змучана сказаў Алекс Портал.
Пра каго ён казаў — пра Дэрэка Кейпла ці пра сябе самога? Гледзячы на яго, містэр Сатэртуэйт схіляўся да апошняга. Бо Алекс Портал менавіта так і выглядаў — чалавекам, што кідае выклік лёсу.
Раптам гэтыя думкі абудзілі затуманенае алкаголем уяўленне містэра Сатэртуэйта, і ён згадаў свае ранейшыя таемныя трывогі.
Ён зірнуў уверх. Жанчына ўсё яшчэ была там. Яна глядзела і слухала — гэтак жа нерухома і зледзянела, як мёртвая.
— Чыстая праўда, — пагадзіўся Конвэй. — Кейпл быў неяк дзіўна захоплены. Я б апісаў яго як чалавека, які паставіў усё, што меў, — і выйграў, нягледзячы на неймаверныя перашкоды.
— Можа, набіраўся мужнасці, каб давесці задуманае да канца? — выказаў меркаванне Портал.
І быццам пад уладай зноў узніклых успамінаў, ён падняўся і наліў сабе яшчэ.
— Не і яшчэ раз не, — адрэзаў Іўшэм. — Я амаль гатовы прысягнуць, што ў яго думках не было нічога такога. Конвэй мае рацыю. Ён быў паспяховым гульцом, які выйграў рызыкоўную стаўку і ледзь можа паверыць у сваю ўдачу. Так мне падалося.
Але Конвэй толькі расчаравана махнуў рукой:
— Ага, а праз дзесяць хвілінаў…
Запанавала цішыня. Іўшэм гучна пляснуў рукой па стале.
— За гэтыя дзесяць хвілінаў штосьці мусіла адбыцца! — ускрыкнуў ён. — Проста мусіла! Але што? Давайце добра падумаем. Мы размаўляем. Раптам на сярэдзіне слова Кейпл устае і выходзіць з пакоя…
— Навошта? — спытаў містэр Кін.
Пытанне, здавалася, збянтэжыла Іўшэма.
— Прашу прабачэння?..
— Я толькі спытаў, навошта, — паўтарыў містэр Кін.
Іўшэм нахмурыўся, напружваючы памяць.
— У той момант гэта не падалося важным. Ох, ну канечне, пошта! Помніце, як зазвінеў званок і як мы ўсхваляваліся? Тады яшчэ тры дні ішоў снег, і мы сядзелі без сувязі са светам. Самая страшная завіруха за многія гады. Дарогі заваленыя, ні газет, ні лістоў! Кейпл выйшаў зірнуць, ці няма ўрэшце якіх навінаў, і вярнуўся з цэлым пачкам карэспандэнцыі — газеты, лісты. Ён разгарнуў газету паглядзець, чаго новага, а потым падняўся са сваімі лістамі. Праз тры хвіліны мы пачулі стрэл. Невытлумачальна, проста невытлумачальна!
— Няма ў гэтым нічога невытлумачальнага, — запярэчыў Портал. — Ён проста атрымаў нейкі нечаканы ліст. Гэта ж відавочна.
— Ох, ну не думаеце ж вы, што такая відавочная думка не прыйшла нам у галаву? Гэта было адно з першых пытанняў каранёра. Але Кейпл так і не прачытаў ніводнага ліста. Увесь пачак ляжаў на туалетным століку нераспакаваны.
Портал зрабіўся яшчэ больш прыгнечаным.
— Вы ўпэўненыя, што ён не прачытаў хаця б аднаго? Ён жа мог яго адразу знішчыць.
— Не, я цалкам упэўнены. Канечне, такое тлумачэнне было б вельмі натуральным. Але не, усе лісты былі запячатаныя. Нічога не палілі, нічога не разрывалі… У пакоі не было агню.
Портал пахітаў галавой:
— Дзіва нейкае.
— Ва ўсім гэтым ёсць нешта вусцішнае, — ціха сказаў Іўшэм. — Конвэй і я, пачуўшы стрэл, кінуліся ўверх і знайшлі яго… Мушу прызнацца, гэта быў сапраўдны шок.
— Як я разумею, вам заставалася толькі пазваніць у паліцыю? — спытаў містэр Кін.
— У Ройстане тады тэлефона не было. Я паставіў яго, калі купіў дом. Не, на шчасце, мясцовы канстэбль акурат быў тады на кухні. За дзень да таго знік адзін з сабакаў — помніш беднага старога Пірата, Конвэй? Фурман выпадкова знайшоў яго ў снежным сумёце і адвёў у паліцэйскі ўчастак. Там у ім пазналі сабаку Кейпла, якога той вельмі цаніў, і канстэбль прывёў яго сюды. Паліцэйскі завітаў літаральна за хвіліну да стрэлу, і гэта пазбавіла нас некаторых турботаў.
— Божа, якая была завіруха, — задуменна сказаў Конвэй. — Гэта ж адбылося прыкладна ў гэты час? Здаецца, пачатак студзеня.
— Мабыць, люты. Дайце падумаць… мы тады збіраліся за мяжу.
— Ды я ўпэўнены, што быў студзень. Мой гунтэр Нэд — помніце Нэда? — у канцы студзеня закульгаў, а гэта было пасля той гісторыі.
— Тады гэта мусіў быць самы канец студзеня. Дзіўна, з якой цяжкасцю праз некалькі гадоў згадваюцца даты.
— Гэта, відаць, і ёсць самае цяжкае, — падтрымаў размову містэр Кін. — Калі толькі не знойдзецца арыентыру, якой-небудзь нашумелай падзеі ў грамадскім жыцці — напрыклад, забойства каралеўскай асобы ці гучнай судовай справы.
— Ну канечне! — усклікнуў Конвэй. — Гэта было акурат перад справай Эплтана!
— Не, здаецца, усё ж пасля.
— Ды не ж! Хіба вы не помніце? Кейпл ведаў Эплтанаў і нават гасцяваў у старога мінулай вясной, за тыдзень да яго смерці. Аднаго вечара Кейпл расказваў пра яго, пра тое, які ён скнара і як жахліва, відаць, маладой і прыгожай місіс Эплтан з такім чалавекам. Тады не было ніякіх падазрэнняў, што гэта яна яго і забіла.