Гэты прагноз апраўдаўся напоўніцу. Але ж у маім артыкуле было нагаворана шмат такога, што аўтара кнігі ўзрадаваць не магло. Я ўвогуле лічыў, што ніякае сяброўства не вызваляе крытыка ад абавязку быць шчырапраўдзівым ва ўсім, што ён сцвярджае, бо толькі яго шчырае слова, народжанае ўласным бачаннем жыцця і літаратуры, можа мець нейкую цану і грамадскую значнасць, вядома, калі гэтае слова не зводзіцца да пустой тарабаршчыны, а схоплівае нешта істотнае ў той з’яве, якой яно датычыцца. Хваліць жа, няхай і з сяброўскіх меркаванняў, тое, што на самой справе табе не падабаецца, я лічыў недапушчальным, мяркуючы, што з непраўдзівасці ды няшчырасці, а па сутнасці крывадушнасці пачынаецца кан’юнктуршчына і прыстасавальніцтвва, небяспечныя не толькі ў палітыцы, але і ў літаратуры, у мастацтве і любых іншых сферах чалавечай дзейнасці.
Літаратурная палеміка, вынесеная і ў друк, але, канечне ж, абгрунтаваная, канкрэтная і не разлічаная на знішчэнне апанента, таксама ўяўлялася мне з’явай нармальнай. В. Каваленка, здаецца, таксама трымаўся блізкіх поглядаў. Словам, у тэорыі тут у нас былі яснасць і згода. А на практыцы так атрымлівалася не заўсёды, бо ёсць жа ў жывых людзей самалюбства, амбіцыі, увогуле эмоцыі, закранаць якія (ды яшчэ публічна) бывае рызыкоўна. А я ў сваім артыкуле з нагоды «Міфа-паэтычных матываў...» спрэчцы аддаў залішне багата ўвагі і самой друкаванай плошчы.
Не думаю, аднак, што сама спрэчка была беспадстаўнай. Віктар Антонавіч любіў пісаць канцэптуальна і быў у гэтым па-сапраўднаму моцным. Але захапіўшыся нейкай ідэяй, ён нярэдка падводзіў пад яе і тое, што сюды яўна не клалася. Калі тэкст мастацкага твора відавочна супярэчыў гэтаму, Каваленка спасылаўся на падтэкст. І ўжо тады даваў волю фантазіі, якая магла ісці ў разрэз і з тэкстам, і з сапраўдным падтэкстам.
У «Міфа-паэтычных матывах...» ён сцвярджаў, што Наталька з купалаўскай паэмы «Магіла льва» шчыра пакахала распуснага баярына і тым самым сцвердзіла сябе як асобу. У Купалы ж той баярын хітрасцю і падманам спакушае Натальку, якая была яшчэ нявопытнай дзяўчынай і потым «ішла за ім, як цень», гэта значыць праявіла сябе тут не як вартая пахвалы і захаплення асоба, а як бязвольная ахвяра, якая ва ўзаемаадносінах з баярынам пайшла «пуцінамі крывымі» (тут і раней у двукоссі словы з паэмы).
Звярнуўшыся да пушкінскай «Палтавы», Віктар Антонавіч апалагетычна пісаў і пра намаляванага ў паэме Мазепу, і пра яго інтымныя ўзаемаадносіны з дачкой Качубея Марыяй, хаця ў паэта яны паказаны ў негатыўным асвятленні. У яго паэтызуецца толькі «герой Палтавы» Пётр І.
Пра гэтыя разыходжанні з аўтарамі славутых твораў і пра іншыя спрэчныя моманты ў кнізе я сказаў без эківокаў, а дзе-нідзе і з’едліва.
Асабліва здзівілі мяне сябравы асуджальныя разважанні пра каханне, якое ўслаўляецца як норма ў народнай творчасці. На думку В. Каваленкі, яно патрыярхальнае і маральна непатрабавальнае, бо «няздатнае адарвацца ад зямной, нізкай, прыродна-фізіялагічнай асновы».
А «чаму нармальнае здаровае каханне яго і яе павінна ісці на такі адрыў, а не спалучаць у сабе духоўныя і зямныя, прыродна-фізіялагічныя пачаткі? І як без гэтых зямных пачаткаў будуць нараджацца дзеці, як будзе працягвацца род чалавечы?» — не без іроніі пытаўся я і ахарактарызаваў пазіцыю Каваленкі, па сутнасці, здзекліва, назваўшы такі падыход немужчынскім. Выразы былі мацнейшыя. Але я цяпер не хачу іх паўтараць, бо тады за язык мяне пацягнуў няйначай як нячысцік, які вельмі ж любіць рабіць прыкрасці добрым людзям. Зразумеўшы, што атрымалася нядобра, я самыя здзеклівыя выразы перайначыў, перадрукоўваючы свой артыкул у кнізе «Чалавечнасць» (1985).
Але той здзеклівасці, якая была ў газетнай публікацыі, не вытрымаў і Каваленкаў гуманізм. Далей у нашых спрэчках пайшло-паехала. Яны станавіліся ўсё больш зацятымі. Крыўднага, як ужо бачна і з папярэдніх згадак, мы нагаварылі адзін аднаму шмат. Віктар Антонавіч аднойчы сцвярджаў у друку, што я ўвогуле нічога не разумею ў літаратуры, хаця раней так, канечне ж, не лічыў, прызнаваў, паўтаруся, сваім аднадумцам, а ў аўтографе на зборніку літаратурна-крытычных артыкулаў «Прага духоўнасці» напісаў: «Дзмітрыю Якаўлевічу Бугаёву — сапраўднаму крытыку, літаратару па натуры, любоў да праўды ў якога стала страсцю, што і з’яўляецца вышэйшай мерай таленту».
У перыяд самых зацятых спрэчак, якія мы вялі ў розных выданнях, я таксама не скупіўся на ўшчуванні сябру, даймаючы яго ўедлівай гаворкай пра фактычныя недакладнасці, якія зрэдку пракідаліся ў ягоных артыкулах, ды яшчэ, думаецца, слушнымі заявамі пра недакладнае вытлумачэнне маёй пазіцыі ў шэрагу выпадкаў, пра дарэмнае прыпісванне мне безумоўнай абароны патрыярхальнасці, адмаўлення духоўнасці і інш.