Švejk daŭrigis sian vojon al la vilaĝo, kaj meditante pri la kolonelo, li venis al tiu konkludo, ke antaŭ dek du jaroj estis en Tridentino certa kolonelo Habermaier, kiu kondutis al la soldatoj ankaŭ tiel afable, kaj fine montriĝis, ke li estas samseksema, kiam en banloko ĉe Adiĝo li volis bugri kadetonaspiranton, minacante al li per soldatserva reglamento.
Ĉe tiuj ĉi malserenaj pensoj Švejk malrapide ĝisiris en nemalproksiman vilaĝon kaj li ne havis tro da laboro por trovi la stabon de la bataliono, ĉar kvankam la vilaĝo estis tre vasta, estis tie nur unu konvena konstruaĵo, granda elementa lernejo, kiun en tiu ĉi pure ukrajna regiono konstruis galicia landa administrantaro por efike poligi la komunumon.
Dum la milito la lernejo trairis kelke da fazoj. Estis ĉi tie lokitaj pluraj rusaj staboj, aŭstraj staboj, iam en la tempo de grandaj bataloj, decidantaj pri la sorto de Lvovo, oni kreis el la gimnastikejo operacian halon. Ĉi tie oni fortranĉadis piedojn kaj manojn kaj faris trepanojn de kranioj.
En ĝardeno malantaŭ la lernejo estis granda funelforma truo, kaŭzita per eksplodo de grandkalibra grenado. En angulo de la ĝardeno staris forta pirarbo, sur kies unu branĉo estis resto de tratranĉita ŝnuro, kie antaŭnelonge pendis loka grekkatolika parokestro, pendumita laŭ la denunco de loka pola ĉefinstruisto, ke li estis ano de malnovrusa grupo kaj ke dum la rusa okupacio li servis en la preĝejo meson por venko de armiloj de la rusa ortodoksa caro. Kvankam tio ne baziĝis sur vero, ĉar tiutempe la kulpigito tute ne ĉeestis en tiu ĉi loko, kuracante al si siajn galŝtonetojn en malgranda banloko netuŝita de la milito, en Bochnie Zamurowane.
Ĉe pendumo de la grekkatolika parokestro ludis rolon kelke da aferoj: nacieco, religia konflikto kaj kokino. Scie, senprokraste antaŭ la milito la kompatinda parokestro en sia ĝardeno mortigis unu el kokinoj de la instruisto, kiuj al li elterigadis plantitajn semojn de melonoj.
Post la mortinto, la grekkatolika pastro, la parokeja konstruaĵo restis neokupita kaj eblas diri, ke ĉiu prenis al si ian memoraĵon pri sinjoro parokestro.
Pola kampisteto forportis al si hejmen eĉ malnovan pianon, kies superan tabulon li uzis por ripari pordeton de porkejo. Parton de la meblaro dishakis soldatoj, kiel tio kutimis, kaj pro feliĉa hazardo restis nedifektita granda kameno en la kuirejo kun eminenta forno, ĉar la grekkatolika parokestro neniel diferencis de siaj ultrakolegoj, tre ŝatis manĝeti kaj havi multe da potoj kaj bakpatoj sur la forno eĉ en la fornokesto.
Tiam iĝis ia tradicio, ke ĉiuj trairantaj trupunuoj kuiris ĉi tie en la kuirejo por oficiroj. Supre en granda ĉambro estis ia oficira kazino. Tablojn kaj seĝojn ili kunkolektis de vilaĝanoj.
Ĝuste hodiaŭ la oficiroj de la bataliono aranĝis por si solenan vespermanĝon, kolektis monon kaj aĉetis al si porkon, kaj la kuiristo Jurajda preparadis por la oficiroj porkofestenon, ĉirkaŭita de diversaj parazitoj el la vicoj de oficiraj servosoldatoj, inter kiuj elstaris la ĉefserĝento-kontisto, konsilanta al Jurajda kiel distranĉi la porkan kapon, por ke por la ĉefserĝento-kontisto restu peco da rostreto.
La plej malfermegitajn okulojn el ĉiuj havis la nesatigeblulo Baloun.
Proksimume tiel kanibaloj rigardas kun apetito kaj manĝavideco, kiel el misiisto preparata sur rostilo fluas graso, eldonante agrablan odoron ĉe fandado. Baloun sentis sin plimalpli kiel laktovendista hundo trenanta veturileton, laŭlonge de kiu fumaĵista helpanto portas sur la kapo korbon kun freŝe fumaĵitaj kolbasoj, ĉe kio ĉeno da kolbasoj pendas el la korbo tra lia dorso, tiel ke nur salti kaj kapti, se ne ekzistus tiu tediga rimenaro, per kiu estas tiu kompatinda hundo jungita, kaj tiu aĉa buŝumo.
Kaj tripkolbasa farĉo, travivanta unuan periodon de sia naskiĝo, grandega amaso da tripkolbasa embrio sur rultabulo odoris je pipro, graso, hepatoj.
Kaj Jurajda kun suprenŝovitaj manikoj estis tiel serioza, ke li povus pozi kiel modelo por bildo, kiel dio el ĥaoso kreas la terglobon.
Baloun ne eltenis kaj plorekĝemis. Lia plorĝemado gradiĝis ĝis korŝira ploro.
“Kial vi ploregas kiel virbovo?” demandis lin la kuiristo Jurajda.
“Mi rememoris la hejmon,” respondis kun plorĝemo Baloun, “kiel hejme mi ĉiam estis ĉe tio kaj kiel eĉ al mia la plej bona najbaro mi neniam volis sendi manĝopaketon, ĉiam mi volis forvori ĉion nur mem kaj mi tion ankaŭ forvoris. Foje mi tiel troŝtopiĝis per tripkolbalsoj, sangokolbasoj kaj kuirporkaĵo, ke ĉiuj opiniis, ke mi krevos, kaj pelis min kun vipo ĉirkaŭ la korto kiel bovinon pufiĝintan post trifolio.
Sinjoro Jurajda, permesu al mi palpi en tiun farĉon, kaj poste mi estu alligita, alie mi ne transvivos tiun turmenton.”
Baloun leviĝis de sur la benko, kaj ŝancelirante kiel ebria, li alpaŝis al la tablo kaj etendis sian manaĉon direkte al la amaso da farĉo.
Komenciĝis obstina lukto. Ĉiuj ĉeestantoj penplene lin superis, ke li ne ĵetegu sin sur la farĉon. Nur tion ili ne povis al li malebligi, kiam ili elĵetadis lin el la kuirejo, ke li en malespero ne ekpalpu en poton kun trempitaj intestoj por tripkolbasoj.
La kuiristo Jurajda estis tiel ekscitita, ke li elĵetis malantaŭ fuĝanta Baloun la tutan faskon da lignetoj kaj kriegis post li: “Forvoru tripkolbasajn pikstangetojn, kanajlo!”
Tiutempe supre amasiĝis jam oficiroj de la bataliono, kaj dum ili solene atendis tion, kio naskiĝis sube en la kuirejo, pro manko de alia alkoholaĵo ili trinkis simplan sekalan brandon, kolorigitan flave per dekoktaĵo de cepo, pri kiu juda komercisto asertis, ke tio estas la plej bona kaj la plej origina franca konjako, kiun li heredis post sia patro, kaj ke tiu havis lin ankoraŭ de sia avo.
“Ulo,” diris al li ĉe tiu okazo la kapitano Ságner, “se vi ankoraŭ diros, ke via praavo aĉetis ĝin de francoj, kiam tiuj fuĝis de Moskvo[313], mi igos vin malliberigi por tiel longe, ĝis tiu la plej juna el via familio iĝos la plej aĝa.”
Dum ili malbenis la entrepreneman judon post ĉiu gluto, Švejk sidis jam en kancelario de la bataliono, kie estis neniu krom la unujara volontulo Marek; tiu kiel historiisto de la bataliono eluzis la prokrastiĝon de la bataliono ĉe Zóltance por provize priskribi iujn venkajn batalojn, kiuj ŝajne okazos en estonto.
Provizore li preparis al si certajn skizojn kaj havis ĝuste skribite, kiam eniris Švejk: “Se antaŭ nia spirita rigardo aperos ĉiuj tiuj herooj, partoprenantaj batalojn ĉe la vilaĝo N., kie ĉe flanko de nia bataliono interbatiĝis unu bataliono de la regimento N. kaj dua bataliono de la regimento N., ni vidos, ke nia N-a bataliono montris la plej brilajn strategiajn kapablojn kaj nedubeble helpis al venko de la N-a divizio, havinta celon definitive firmigi niajn poziciojn en parto de la fronto N.”
“Vidu do,” diris Švejk al la unujara volontulo, “mi estas ĉi tie jam denove.”
“Permesu, ke mi vin priflaru,” diris la unujara volontulo Marek, ame kortuŝita, “hm, vi vere misodoras je malliberejo.”
“Kiel kutime,” diris Švejk, “estis tio nur tre eta miskompreno; kaj kion faras vi?”
“Kiel vi vidas,” respondis Marek, “mi surpaperigas heroajn savintojn de Aŭstrio, sed iel tio ne volas kunmetiĝi kaj estas tio plena de N. Mi substrekas en tio ”n“, tiu ĉi litero maturiĝis al neordinara perfekteco en estanto eĉ en estonto. Krom antaŭaj kapabloj la kapitano Ságner malkaŝis en mi neordinaran matematikan talenton. Mi devas kontroli kontojn de la bataliono kaj ĝis nun mi venis al tia konkludo, ke la bataliono estas absolute pasiva kaj ke ĝi atendas nur tion, kiel fari ian egaligon de ŝuldoj kun siaj rusaj kreditoroj, ĉar post malvenko eĉ post venko oni plej multe ŝtelas. Cetere ĉio tio estas egala. Eĉ se ni estus ĝisfunde venkobatitaj, estas ĉi tie dokumentoj pri nia venko, ĉar en la posteno de bataliona kronikisto mi estas honorigita per tio, ke mi povas skribi: ‘Ĝi denove turnis sin kontraŭ la malamiko, kiu jam opiniis, ke la venko estas ĉe lia flanko. Impeto de niaj soldatoj kaj atako kun bajonetoj estis verko de la momento. La malamiko en malespero fuĝas, ĵetegas sin en proprajn tranĉeojn, ni pikas ĝin senkompate, tiel ke en malordo ĝi forlasas siajn tranĉeojn, postlasante en niaj manoj vunditajn eĉ nevunditajn militkaptitojn. Tio estas unu el la plej gloraj momentoj.’ Kiu ĉion tion postvivos, skribos hejmen feldpoŝtan karton: ‘Ili ricevis sur la pugon, kara edzino! Mi estas sana. Ĉu vi jam demamigis nian infanaĉon? Nur ĝin ne instruu, ke ĝi alparolu fremdajn homojn ”patro“, ĉar tio estus por mi malfacila.’ La cenzuro strekos poste sur la karto: ‘Ili ricevis sur la pugon’, ĉar oni ne scias, kiu tion ricevis. kaj oni povus tion diversmaniere kombini, ĉar la esprimo estis neklara.”
313
en la tagoj 2. 9. — 14. 9. 1812 franca armeo sub komando de Napoleono la unua okupis Moskvon. Incendio de la urbo kaj proksimiĝanta vintro kaŭzis malfacilaĵojn en provizado de la franca armeo, kiu en oktobro 1812 komencis cedi.