– Вось і змайстравала б яму каптанчык, – развёў рукамі татухна і разгарнуў свежы нумар «Губернских ведомостей».
– Ты выдатна ведаеш, што я абдзеленая гэтымі ўменнямі і шыю надзвычай нязграбна, – ніяк не хацела пагадзіцца з пастанаўленнем Яўгенія Канстанцінаўна.
– Выдатная падстава нарэшце навучыцца, – вызірнуў з-за газеты Канстанцін Мікалаевіч і дабрадушна засмяяўся. – Што скажаш, Бэтсі?
– Сшыць каптанчык табе дапаможа хтосьці з дзевак, – злітавалася матухна. – А вось датычна выгулу трэ скласці, па маім разуменні, графік.
– Не была б ты палкоўнічыхай! – падціснула вусны пані Канстанцыя. – Я ўжо даўно кажу, трэба з’язджаць адсюль кудысь у больш спрыяльныя мейсцы. Тут тлумна, цэлымі днямі сноўдаюць натоўпы нейкіх прайдзісветаў, ды і гэтага паскудніка няма куды выпусціць.
– Адчаго ж, maman[15], мы жывём побач з цудоўным скверам, – нагадала ёй дачка. – Ды і водаправод тут маецца ў адрозненне ад вашых «спрыяльных мейсцаў».
Пані Канстанцыя вырашыла зрабіць выгляд, быццам не пачула гэтай заўвагі, і, будзённа намазваючы сабе маслам тост, прадоўжыла ўжо не першы раз агучаныя скаргі:
– Мне цяжка ўздымацца туды-сюды па лесвіцы, узімку з вакон дзьме…
– Канстанцыя Тэафільеўна, – зноўку адклікнуўся з-за газеты яе зяць, – вы ж выдатна ведаеце, чаму мы не можам жыць у вашым маёнтку.
Бабуля ўжо напоўніла была грудзі паветрам, з тым каб з усёй годнасцю, уласцівай яе персоне, даць Канстанціну Мікалаевічу найпадрабязнейшы адказ на яго неасцярожную заяву, аднак у сталоўню ўбегла пакаёўка Агапка і паклала побач з паннай Пракшыной чарговую капэрту.
– Гэта што яшчэ за цыдулачкі? – пацікавіўся татухна.
– Гэта Каця, – неахвотна патлумачыла Яўгенія Канстанцінаўна і раскрыла новае пісямцо.
– Нават не жадаю чуць ейнае імя ў нас за сталом! – не абмінула скарыстацца магчымасцю выбухнуць бабуля. – Мала таго, што яна пацягнула цябе на гэтую не вартую тваёй увагі вечарыну, дзе, я ўпэўнена, нават ніводнага маладога чалавека твайго кола не знайшлося, дык яшчэ праз яе ты трапляеш у такую situation absurdee[16]!
– Ну, недзе ж Жэнюшцы патрэбна таньчыць, – пацепнула плячыма Лізавета Яўгенаўна.
– Сумняваюся, – пакруціў галавой Канстанцін Мікалаевіч, скептычна аглядаючы дачку. – Ды і прыгадай сябе ў яе гады, Бэтсі, не надта часта я мог упрасіць цябе патаньчыць. Ну, што там пішуць?
– Запрашае да сняданку, – сцісла агучыла змесціва ліста панна Пракшына.
– Напэўна, балбатушка разведала, як пацярпелы ўжо недзе франціць з перабінтаванай рукой, – выказала меркаванне Лізавета Яўгенаўна.
– А што, і слушна зрабіла, што адлупцавала яго, – кіўнула пані Канстанцыя. – Яшчэ мая бабка не тое што веерам, на шабельны двубой магла выклікаць. Праўда не мужчын, толькі гэткіх жа дам, аднак факт застаецца фактам!
– Вядома, вы падвучыце яе! – усклікнуў татухна. – Каб наступным разам мы Джынні з паліцэйскай часці забіралі.
– Годная панна мусіць ведаць, як за сябе пастаяць, каб вось такія тхары, як той нягеглік, нават не адважваліся падысці. Зірнуць у ейны бок каб баяліся!
– Калі шчыра, то да мяне і так ніхто асабліва не падыходзіць.
Яўгенія Канстанцінаўна гаротна ўздыхнула, сама не чакаючы гэтакага прызнання, што зляцела з яе вуснаў. Сям’я ў адно імгненне змоўкла, і нават Тэдзі пацягнуўся лапкай да гаспадыні, хаця рух гэты хутчэй быў выкліканы не спачуваннем, а жаданнем зноўку падсілкавацца.
– Вось у Каці ўсё зусім інкаш, – наважылася працягнуць дзявіца. – З ёй лёгка займець размову, ды і яна не можа не падабацца…
– Аб чым з ёй можна завесці размову? Пра стужкі і грабеньчыкі? Пра модныя ўборы? Пра што з ёй можа пагутарыць прыстойны мужчына, патлумач мне? – цяпер абурэнню бабулі не было ніякіх межаў. – І чым яна ўжо так усім падабаецца? Круглым тварыкам і кірпатым носікам? У Кацькі тваёй няма ніякага esprit[17]! А паглядзі на сябе – парода! Вы што маўчыце?
– Бабуля мае рацыю, – ажыўлена заківалі татухна і матухна, баючыся, каб іх дачка зноўку не паглыбілася ў маўклівыя роздумы, выкліканыя надзвычай патрабавальным стаўленнем да самой сябе.
– Яшчэ б я не мела! – безапеляцыйна заявіла пані Канстанцыя.
– Хіба што, – прамармытала панна Пракшына і нахілілася да Тэдзі, каб неяк заняць сябе ў гэтую няёмкую хвіліну.
Але тут у сталоўню, задыхаўшыся, зноў убегла пакаёўка, па выглядзе якой можна было зразумець: у гэтую нетаропкую суботнюю раніцу здарылася такое, што цалкам выбівалася з парадку.