Сервіз жа ў гэтым часе ў фарбах адмяніўся[63],
Ачышчаны ад снегу, зеленню пакрыўся,
Бо лёгкая, цяплом у залі разагрэта,
Растала ўжо пялёнка беленькая гэта,
Адкрыўшы дно з-пад снегу і з-пад цукру-лёду,
Дык краявід ажыў другой парою года,
Заззяў зялёнаю шматколернай вясною.
Вось збожжа раптам узнімаецца сцяною:
Шафранавай пшаніцы ўстаў шнур залацісты,
Палетак жыта серабраны і квяцісты,
Расце і грэчка, зробленая з шакаладу,
I яблыкі, і грушы пазіраюць з саду.
Ледзь госці маюць час аддаць прызнанне лету
І дарма просяць, каб пару прадоўжыць гэту,
Сервіз, нібы планета, цвёрда кіраваны,
Пару мяняе. Краявід залататканы,
Сагрэты ў памяшканні, колеры згартае:
Пажоўклі травы, ліст чырвоны аблятае,
І ўжо асенніх ветраў чуюцца павевы.
І вось, нядаўна стройныя такія дрэвы
Стаяць аголеныя, бы ў чаканні скону.
Так засталіся толькі палкі цынамону,
Галінкі лаўравыя там, дзе лес быў цёмны.
Замест іголак хвоі, кмен застаўся скромны.
Дык госці, папіваючы віно, пачалі
Ламаць галлё, сукі — закусваць імі сталі
А Войскі абыходзіў свой сервіз наўкола
І пазіраў на ўсіх з трыумфам і вясёла.
Дамброўскі Генрых выразіў сваё здзіўленне
І мовіў: «Ці кітайскія мы бачым цені?
Ці мо Пінэты бесаў вам прыслаў на службу[64]?
Ці ўсе ў Літве з сервізамі трымаюць дружбу
І гэтакім старым балююць абычаем?
Скажы мне, бо я ўсё жыццё правёў за краем».
«О не, — прамовіў Войскі,— мой яснавяльможны
Пан генерал, тут не якісьці чар бязбожны!
А толькі памятка аб тых бяседах слаўных,
Якія у дамах бывалі старадаўніх,
Калі наш край яшчэ магутны быў, багаты!
А стравы ўсе вось з гэтай кнігі мною ўзяты.
Пытаеш, ці ў Літве звычай стары хаваем?
На жаль, сягоння новым сталі жыць звычаем.
Не раз крычыць паніч, што ён не церпіць збыткаў,
А скупіцца гасцей карміць, падаць напіткаў,
Венгерскага шкадуе, цешыцца шатанскім
Маскоўскім сфальшаваным нейкім там шампанскім,
А потым вечарам праграе столькі ў карты,
Што баль на сто пярсон сум гэтакіх не варты.
А нават (бо што маю, то скажу адкрыта,
І хай пан Падкаморы не глядзіць сярдзіта)
Калі задумаў за сервіз я гэты ўзяцца,
Дык на’т пан Падкаморы стаў з мяне смяяцца!
Казаў, што з гэтай старасвецкае махіны
Забаўка можа быць для дробнае дзяціны,
А гэтакіх гасцей яна напэўна знудзіць!
Суддзя і той казаў, што толькі ўсіх утрудзіць!
Аднак, на колькі бачу з вашага здзіўлення,
Сервіз мой быў прадметам нават захаплення.
Магчыма, што ўжо я ў мае старыя годы
Такіх гасцей прымаць не буду мець нагоды.
Пан генерал, відаць, толк ведае ў бяседзе,
Прашу ўзяць гэту кнігу — згодзіцца вам недзе,
Як будзеце прымаць манархаў, чэсці вартых,
А можа, нават і самога Банапарта.
Ды перш скажу, як кніга кухарскай навукі,
Вось гэта, трапіла дзівосна ў мае рукі».
Тут раптам галасы знадворку загудзелі:
«Ура! Няхай жыве наш Пеўнік на касцеле!»
Таўпяцца ўсе, убачыць Мацька ўсе хацелі.
Суддзя насустрач госцю зразу паспяшае,
Вядзе к гасцям за руку, сесці запрашае
І кажа: «Пан Мацей, нядобры мой суседзе,
Прыходзіш позна, ледзь не па абедзе».
«Ем рана, — кажа Мацек, — я тут не для стравы,
А для таго, што мне здаўна было цікава
Пабачыць зблізку наша войска удалое.
Шмат гаварыць! — яно нітое ані сёе!
Мяне там шляхта акружыла, ты ж ледзь згледзеў,
За стол вядзеш адразу, дзякую, суседзе».
Сказаўшы, адвярнуў талерку дном угору
І змоўк з абліччам поўным нейкага дакору.
вернуться
63
У шаснаццатым і на пачатку семнаццатага стагоддзя ў эпоху росквіту мастацтваў нават банкеты рыхтаваліся мастакамі і былі поўныя сімвалаў і тэатральных сцэн. На слаўным банкеце, наладжаным у Рыме для Льва X, знаходзіўся сервіз, які прадстаўляў пачаргова чатыры пары года; ён, пэўне, служыў узорам радзівілаўскаму. Сталовыя звычаі адмяніліся ў Еўропе каля паловы васемнаццатага стагоддзя, у Польшчы пратрымаліся найдаўжэй, чым у іншых краінах.