Нечаканы паварот думкі, веданне побыту суседзяў і гэтыя самі ўзніклыя гукі прыбою, які перадае не навязліва падкрэсленае «ч» і графічны малюнак слупка,— усё стварае давер і ўражвае чытацкае ўяўленне.
Колькі разоў дапамагалі мне, няштатнаму кансультанту «Чырвонай змены», радкі Анатоля Вялюгіна, калі сам пачатковец адказваў пачаткоўцам на іхнія лісты з вершамі, раючы ім абавязкова чытаць Аркадзя Куляшова, Максіма Танка, Пімена Панчанку, Анатоля Вялюгіна і іншых самабытных паэтаў. У тыя ружовыя гады самабытны гучала як сам па сабе з'яўлены на свет. Пазней зразумеў, якая школа і якая праца стаіць за гэтым азначэннем на канкрэтным прыкладзе Анатоля Вялюгіна.
Любіць майстра паўтараць верш рускага майстра Мікалая Ушакова, які паважаў талент Анатоля Вялюгіна, пра што сведчаць аўтографы на кнігах. А верш гэты нельга разрываць на радкі, страшна прапусціць у ім хоць адно слова:
Са слоў радок, верш павінен стаць думкай — пра гэта клопат Анатоля Вялюгіна ў сваёй творчай працы, пра гэта клопат, калі гадуе ён змену ў паэзіі, сваіх вучняў. А іх у Анатоля Вялюгіна шмат. У нашым Саюзе пісьменнікаў пры нябедных штатах кансультантаў, памочнікаў і намеснікаў у большасці выпадкаў тым і займаюцца, што адсылаюць аўтара ў рэдакцыю.
Анатоль Вялюгін, відаць, адзін зрабіў, не баюся катэгарычнасці сцвярджэння, куды болей для маладых паэтаў, чым штатныя апекуны.
Рэдка прадстаўляючы ў афіцыйных дэлегацыях беларускую паэзію, Анатоль Вялюгін быў заўсёды паўнамоцным яе паўпрэдам ва ўсіх анталогіях, сам, дарэчы, найлепшы ўкладальнік анталогій нашай паэзіі і рэдактар анталогій паэзіі братэрства.
У яго высакародная, трэба сказаць, пяшчотная дружба з паэтамі розных рэспублік — з Міхаілам Дудзіным і Міколам Нагнібедай, з Платонам Варанько і Вадзімам Шэфнерам, з Якавам Ухсаем і Якавам Хелемскім. Моцныя рыцарскія повязі былі з Міхаілам Луконіным, савецкім песняром Волгі. Гэта — ад першага пасляваеннага зборнічка «Дни свиданий», на вокладцы якога накрэслена друкаванымі літарамі: «Родному спутнику в дальней дороге Анатолию Велюгину от друга его поэзии. С любовью Мих. Луконин».
Канстанцін Сіманаў успамінаў пра пісьмо Луконіна з Валгаграда: «Ён напісаў мне пра сваё абавязковае жаданне, каб адбыўся не толькі яго ўласны вечар, але і другі вечар паэзіі, у якім бы прынялі ўдзел усе, хто, як ён выказаўся, «захоча і зможа» прыехаць, і пералічыў тых, каго яму хацелася б убачыць там, у Валгаградзе, у дні свайго пяцідзесяцігоддзя. Пералік імёнаў, якія ён называў у гэтым сваім пісьме, дае ўяўленне пра кола яго сяброў-паэтаў і, шырэй кажучы, пра кола тых, чыю паэзію ён цаніў і, відаць, меў у той час падставу разлічваць на іх увагу і інтарэс да яго ўласнай паэзіі. Сярод тых, пра каго ён пісаў, што «добра, калі б яны змаглі прыехаць», ён называў Антакольскага, Шчыпачова, Пракоф'ева, Смелякова, Цыбіна, Львова, Нараўчатава, Роберта Раждзественскага, Рыму Казакову, Сяргея Арлова, Бэлу Ахмадуліну, Рэваза Маргіяні, Іосіфа Нанешвілі, Абдыльду Тажыбаева, Платона Варанька, Ібрагіма Юсупава, Расула Гамзатава, Кайсына Куліева, Давіда Кугульцінава, Мустая Карыма, Анатоля Вялюгіна, Сільву Капуцікян, Хаміда Гуляма» [2].
I праўда ж, шырокае, знакамітае кола песняроў савецкага братэрства.
Анатоль Вялюгін пераклаў паэмы Міхаіла Лермантава і Лесі Украінкі, дапамог загаварыць па-беларуску Эдуардасу Межэлайцісу і Паблу Нэруду, Уладзіславу Бранеўскаму і Назыму Хікмету, Мікалаю Ціханаву і Юліяну Тувіму, Аляксандру Пракоф'еву і Андрэю Малышку, Уладзіміру Сасюру, Мірзо Турсунзадэ і Платону Вараньку, шмат каму з паэтаў «добрых і розных».
Падамо яшчэ некалькі штрыхоў да партрэта ў верасе пчаліным.
Эпіграма, экспромт, пародыя — з імі заўсягды Анатоль Вялюгін не расстаецца. Яму на зуб баяцца патрапіць безнадзейна ўбранзавелыя літаратурныя пыхліўцы і калегі, што часам хочуць спачыць на ўяўных лаўрах.
Неяк прынёс Анатоль Вялюгін у выдавецтва «Мастацкая літаратура» рукапіс, пачаў гартаць і пра слізкую паперу машынапісу зазначыў, сам таго не заўважаючы, перакананы галубятнік і рыбак: «Як чаек трымаеш у руцэ лісты — страшна, што разлятуцца...»
Каб лепей ведаць адданыя адносіны Анатоля Вялюгіна да паэзіі, трэба бачыць і чуць, як чытае ён вершы. Кожнае слова правяраецца на вагу — лішняга гуку не мусіць быць у адзін раз знойдзеным радку! У вачах чаканне нечаканага, радасць адкрыцця, заклапочанасць. Чытае вершы, разгойдвае кожны радок, акцэнтуе паэтычную думку...