Немцы, заняўшы Полацак, увялі камэнданцкую гадзіну ад 5 гадзіны вечара да 5 гадзіны раніцы. Улетку яна скарачалася. Немцы абавязалі ўсіх працоўных, тэхнікаў, інжынэраў пад страхам сьмерці вярнуцца на свае прадпрыемствы і зноў пачаць працу. Насамперш яны пачалі абнаўленьне чыгуначных вузлоў, хлебзаводу, рамонтных майстэрняў, лесапільняў, мясакамбінату, млыноў, электрастанцый ды іншых. Была абвешчаная рэгістрацыя ўсіх жыхароў гораду, у пашпартах ставіўся асаблівы штамп ці выдаваліся новыя пашпарты. На выхад ці ўезд у горад трэба было мець пропуск. Тым, хто працаваў у немцаў, выдавалася харчовая норма і невялікая грашовая плата, акрамя таго яны не пасылаліся на іншыя працы. Жыхары прыцягваліся да розных працаў: будаўніцтва ўмацаваньняў, бункераў і г. д. Немцы спачатку абвесьцілі дабраахвотны набор работнікаў у Нямеччыну, але ахвочых было няшмат, тады пачалі браць прымусова. Усе загады нямецкага камандаваньня сканчаліся словамі, што за невыкананьне загадаў чакае сьмерць. Дзеля выяўленьня тых, хто схаваўся ад рэгістрацыі, ад адпраўкі ў Нямеччыну, хто прыбыў без прапускоў у горад, партызанаў і г. д. у горадзе ладзіліся адловы, як на рынку, гэтак на вуліцах і ў дамах. На кожнай вуліцы немцы прызначылі старасту, абавязкам якога было сачыць, каб у дамах не было чужынцаў і паведамляць пра іх у паліцыю, сачыць за чысьцінёй і г. д. Не зважаючы на вялікі штат паліцыі, жандармэрыі, старастаў, вайсковых патрулёў, на тэрор, усталяваны ў горадзе, на мурах дамоў, платах, дошках для абвестак зьяўляліся ўлёткі, агляды Інфармбюро і мясцовая нелегальная раённая газэта. Партызанскі супраціў дзейнічаў, не зважаючы на выкрыцьцё і гібель ягоных удзельнікаў. Немцы спрабавалі ў сваіх мэтах выкарыстоўваць беларускіх нацыяналістаў, каб празь іх уплываць на сьвядомасьць беларусаў. У Менску быў утвораны Беларускі Камісарыят[12], стваралася ўражаньне нейкага нацыянальнага самакіраваньня. У Полацку прадстаўніком гэтага камісарыяту быў Цяста, былы дырэктар чыгуначнае школы пры ст. Полацак-1. Пасьля вайны ён вярнуўся зь Нямеччыны пад выглядам ваеннапалоннага, быў прызначаны інспэктарам АблАНА, але затым выкрыты і асуджаны. У Полацку пасьля вайны і адбыцьця пакараньня пасяліўся настаўнік школы № 6 Астроўскі, брат якога пры немцах узначальваў Беларускі Камісарыят[13], і ён працаваў там сама. Стваралася нацыянальная беларуская фашыская партыя. У Полацку ладзіўся мітынг дзеля арганізацыі гэтай партыі і ўступленьня ў ейныя шэрагі, але ахвотнікаў амаль не зьявілася. Вялася і індывідуальная праца па вэрбаваньні ў партыю. Знайшлося толькі некалькі чалавек, і партыя гэтая ў Полацку не была аформленая. Адначасна сярод ваеннапалонных і жыхароў гораду вялася агітацыя за стварэньне нацыянальных вайсковых фармаваньняў. Немцы меркавалі стварыць аддзелы беларускага войска кшталту летувіскіх і латыскіх. Уласаўцы агітавалі сярод ваеннапалонных за ўступленьне ў дабраахвотніцкае войска. Уласаўцаў у вакольлі Полацку было шмат, у будынку ляснога тэхнікуму знаходзіўся шпіталь, які іх абслугоўваў. Дзеля правядзеньня карных апэрацыяў у Полацак былі накіраваныя нацыянальныя летувіскія і латыскія фармаваньні, якія выявілі нязвыклую жорсткасьць. Шмат было мярзотнікаў сярод паліцыянтаў і гэтак званай самааховы[14] ад партызанаў. Шмат паліцыянтаў далі Гэндзікі, Жарцы. Была самаахова ў вакольлі Баравухі-2. Сярод паліцыянтаў жорсткасьцю вылучаўся Шасьцітка, які пасьля вайны шмат гадоў удала хаваўся пад чужым прозьвішчам і якога чэкісты выкрылі толькі на пачатку 60-х гадоў.
12
Тутака недакладнасьць: існавала нямецкая акупацыйная ўстанова Генэральны камісарыят «Беларусь», якая частку паўнамоцтваў у галіне адукацыі, культуры, сацыяльнай апекі перадала ўтворанай 21.12.1943 г. Беларускай Цэнтральнай Радзе. Установы Беларускі Камісарыят не існавала.
13
Маецца на ўвазе прэзыдэнт Беларускае Цэнтральнае Рады Радаслаў Астроўскі (06.11.1887–17.10.1976)
14
Беларускі корпус самааховы дзейнічаў зь ліпеня 1942 г. да траўня 1943 г. Мэтай было дапамагчы паліцэйскім часткам у падтрыманьні парадку. Немцы не адважыліся ўзброіць 20 сфармаваных батальёнаў і яны былі распушчаныя.