Жыхары Лазоўкі распавядалі, якім жахлівым было відовішча, калі габрэяў вялі на расстрэл, стаяў крык, плач, адзін падтрымліваў аднога, старыя сьпявалі малітвы і падтрымлівалі дух іншых. Было зьнішчана, як кажуць, каля 9000 чалавек. Шмат забітых маглі сыйсьці да прыходу немцаў, але некаторыя зь іх не давалі веры весткам пра злачынствы фашыстаў і думалі, што гэта тыя самыя немцы, што акупавалі Полацак у 1918 г., калі не было перасьледу габрэяў і яны на сваёй мове[4] вольна разумеліся зь немцамі, гандалявалі і г. д. Меркавалі, што і цяпер будзе гэтак, але выйшла інакш.
Немцы стварылі ў горадзе тры канцэнтрацыйныя лягеры: адзін — у цэнтры для цывільных асобаў, другі — у Спаскім гарадку для вайскоўцаў, а трэці — у Задзьвіньні ў «чырвоных» казармах. У горадзе лягер быў нядоўга, а Спаскі існаваў увесь час, у ім пачалі разьмяшчаць і цывільных асобаў. У 1941–1942 гг. у гэтым лягэры была вялікая колькасьць зьняволеных. Жыхары распавядалі, што вязьні не зьмяшчаліся ў хлявах і будынках гарадку, зь лягеру ўвесь час даносіліся галасы і крыкі, зьняволеных амаль не кармілі, бракавала вады. Звар'яцелыя ад голаду і смагі людзі кідаліся на поліўку ці ваду, калі іх прывозілі, нямецкія вартавыя распачыналі па іх страляць і наводзілі парадак. У лягеры была вялікая сьмяротнасьць ад голаду і хваробаў: тыфусу, крываўкі ды інш.
За Дзьвіной у памяшканьні 3-е школы (цяперашняя вечаровая школа) быў дом распусты для жаўнераў. Ля вакзалу на скрыжаваньні вул. Пушкіна з Кастрычніцкай знаходзілася вязьніца, цяпер жылы дом № 26 на вул. Пушкіна, каменны мур, што быў вакол яго, разбураны. У цэнтры гораду ў былой музычнай школе па вул. Войкава № 6 і побач у жылым доме месьціліся паліцыя, жандармэрыя, камэндатура, гэстапа. У будынку былога штабу 5-е дывізіі па вул. Таўстога, паміж вул. К. Маркса і Савецкай месьцілася гарадзкая ўправа і бурмістар. У будынку на цэнтральным пляцы, дзе цяпер дзіцячы сквэр[5], месьціўся клюб для жаўнераў і вайсковы шпіталь.
Падчас адыходу савецкіх войскаў 15.07.1941 г. былі разбураныя масты чыгуначны і транспартны па вул. Юбілейнай, быў спалены драўляны мост па вул. Сака і Ванцэці. Немцы хутка іх аднавілі. Для чыгуначнага прывезьлі новыя канструкцыі, а на транспартным мосьце частку ля правага берагу, пушчаную ў паветра, збудавалі з дрэва. Чалавек, які браў удзел у аднаўленьні мосту, паведаміў савецкай выведцы, што мост увесну разбурыць вадой. Гэта сапраўды здарылася ўвесну 1942 г. Мост абваліўся, і загінулі нямецкія аўтамабілі.
Падчас баёў пад Масквой у 1941 г. адна нямецкая частка ня выканала баявога загаду, яна была раззброеная і высланая ў Полацак. Нямецкае камандаваньне стварыла на Задзьвіньні ў будынку цяперашняе псыхбольніцы вайсковую вязьніцу. Памяшканьні былі бітма набітыя немцамі, бо ў лістападзе ці сьнежні прывезьлі каля 1000 чалавек. Пазьней савецкая выведка дазналася, што на пачатку 1942 г. тут было каля 800 чалавек, але паступова станавілася ўсё менш.
4
Мова ідыш, на якой размаўлялі эўрапэйскія габрэі, сфармавалася на грунце верхненямецкага дыялекту.