Са страхам павярнуўся ён: божа ты мой, якая ноч! ні зор, ні месяца; наўкол прорвы; пад нагамі строма без дна; над галавою звесілася гара, і вось-вось, здаецца, так і хоча абарвацца на яго! і ўяўляецца дзеду, што з-за яе міргае нейкая храпа: у! у! нос, як кавальскія мяхі; ноздры — хоць па вядру вады ўлі ў кожную! губы, дальбог, як дзве калоды! чырвоныя вочы выкаціліся наверх, і яшчэ і язык высунула і дражніць! «Чорт з табою!» сказаў дзед, кінуўшы кацёл. «На табе і клад твой! Гэткая-ж паскудная храпа!» і прыўдарыўся быў бегчы, ды агледзеўся і стаў, убачыўшы, што ўсё было паранейшаму. «Гэта толькі палохае нячыстая сіла!» Узяўся ізноў за чыгун — не, цяжкі! Што рабіць? Тут-жа не пакінуць! Вось, сабраўшы ўсе сілы, ухапіўся ён за яго рукамі: «ну, разам, разам! яшчэ, яшчэ!» і выцягнуў! «Ух! цяпер панюхаць табакі!» Дастаў ражок; перш, аднак-жа, чым насыпаць, агледзеўся добра, ці няма каго. Здаецца, што няма; але вось уяўляецца яму, што пень дрэва сапе і надзімаецца, паказваюцца вушы, наліваюцца чырвоныя вочы; ноздры раздзьмуліся, нос паморшчыўся, і вось, так і збіраецца чхнуць. «Не, не панюхаю табакі!» падумаў дзед, схаваўшы ражок: «ізноў заплюе шайтан вочы!» Схапіў хутчэй кацёл, і давай бегчы, колькі ставала духу; толькі чуе, што ззаду нешта так і хвошча дубцамі па нагах… «Ай, ай, ай!» пакрыкваў толькі дзед, прышпорыўшы на ўсю сілу. І як дабег да паповага гароду, тады толькі перавёў крыху дух.
«Куды гэта зайшоў дзед?» думалі мы, чакаючы гадзіны са тры. Ужо з хутара даўно прышла маці і прынесла гаршчок гарачых галушак. Няма, дый няма дзеда! Пачалі ізноў вячэраць самі. Пасля вячэры маці памыла гаршчок і шукала вачыма, куды-б выліць памыі, бо наўкола ўсё былі грады, як бачыць, ідзе проста да яе кухва[83]. На небе было такі цемнавата. Мусіць, хто-небудзь з хлопцаў, дурэючы, схаваўся ззаду і падпіхае яе. «Вось, дарэчы, сюды выліць памыі!» сказала і выліла гарачыя памыі.
«Ай!» закрычала басам. Зірк — дзед. Ну, хто яго ведае! Дальбог, думалі, што бочка лезе. Прызнаюся, хоць яно і грэшнавата, а, дапраўды, смешна здалося, калі сівая дзедава галава ўся была акунута ў памыі і абвешана лупінамі з кавуноў і дынь.
«Бач, чортава баба!» сказаў дзед, уціраючы галаву крысом: «як апарыла! як быццам свінню перад Калядамі! Ну, хлопцы, будзе цяпер вам на абаранкі. Будзеце, сабачыя дзеці, хадзіць у залатых жупанах! Паглядзіце адно, паглядзіце сюды, што я вам прынёс!» сказаў дзед і адчыніў чыгун. Што-ж бы вы думалі, такое там было? Ну, прынамсі, падумаўшы добра, а? золата? вось у тым-то і рэч, што не золата: смецце, друз… брыдка сказаць, што такое. Плюнуў дзед, кінуў чыгун, і рукі пасля таго памыў.
І ад таго часу закляў дзед і нас верыць чорту, хоць калі. «І не думайце!», казаў ён часта нам: «усё, што ні скажа вораг госпада Хрыста, усё зманіць, сабачы сын! У яго праўды і на капейку няма!» І, бывала, ледзь толькі пачуе стары, што ў каторым месцы неспакойна: «А ну, хлопцы, давайце хрысціць!» закрычыць да нас, «так яго! так яго! як мае быць!» і пачне класці крыжы. А тое праклятае месца, дзе не вытанцоўвалася, загарадзіў пераплотам і загадаў кідаць усё, што ні ёсць паганага, увесь бур'ян і смецце, якія выграбаў з баштана. Дык вось як марочыць нячыстая сіла чалавека! Я ведаю добра гэтую зямлю: пасля таго наймалі яе ў бацькі пад баштан суседнія казакі. Зямля слаўная! і ўраджай заўжды вырастаў на дзіва; але на зачараваным месцы ніколі не было нічога добрага. Засеюць, як належыць, а ўзыйдзе такое, што і разабраць нельга: кавун не кавун, гарбуз не гарбуз, гурок не гурок… чорт ведае, што такое!