Загледзеўшыся на гурт тэхнікаў, што валаклі па калідоры грувасткую скрыню (няма грузавых аўтаматаў, ці што?), Грэхаў торкнуўся ў спіну Вірта і хутка ступіў убок. Перад імі стаяў начальнік сектара КАВС Кротас і ўважліва разглядваў іх сваімі светлымі вачыма. Побач з ім, крывячы худы нервовы твар, стаяў незнаёмы Грэхаву чалавек у шэрым аднатонным трыко без усялякіх эмблем і значкоў. Ён быў сівы, маленькі, танклявы, ад крывой усмешкі беглі па твары маршчынкі, і ніяк нельга было дакладна вызначыць яго ўзрост.
— Грэхаў? Рад вас бачыць... э-э, жывога і здаровага.
— Дзень добры, — прамармытаў ён. — Даруйце, дзякуй.
Сівы нахіліў галаву, і Грэхаў прачытаў усмешку ў яго непранікальна чорных вачах. Выручыў Грэхава Сташэўскі. Ён падышоў да іх аднекуль збоку, некалькі імгненняў глядзеў на сівога з няпэўнай мінай на твары, потым рэзка працягнуў руку і адрывіста кінуў:
— Наш праваднік? Я — Сташэўскі, Святаслаў.
— Малчанаў, Эвальд, — нечакана ракатлівым басам адказаў сівы, і Кротас, што стаяў побач, з незразумелай палёгкай уздыхнуў.
— Хадземце. А шостай пасяджэнне навуковай рады. Спадзяюся, вы не галодны?
— Не, — коратка адказаў Сташэўскі.
Іх маўклівую групу праводзілі вачыма — усе ведалі, што прыбылі выратавальнікі, — а Грэхаў, машынальна адказваючы на прывітанні, спрабаваў успомніць, дзе яму ўжо сустракалася гэтае прозвішча — Малчанаў.
Яны падышлі да каманднай залы Станцыі — паўсферычнага памяшкання з шэрагамі пультаў і туманнымі сценамі выключаных відэомаў[1]. У зале лёгка перакотвалася гамонка двух дзесяткаў людзей. Грэхаў, азірнуўшыся, заўважыў тут Джаваіра, кіраўніка другога сектара, Юрэвіча — начальніка аддзела бяспекі, і яшчэ некалькі асаў, якіх ён ведаў па ранейшай рабоце. Амаль усё Кіраўніцтва...
— Зараз пачнём, — ціха сказаў Кротас, як быццам адчуўшы хваляванне Грэхава.
— Што ж тут адбылося? — гэтак жа ціха спытаўся Грэхаў.
— Атрад вучоных і камунікатараў пайшоў на паверхню Тартара і не вярнуўся... — адказаў начальнік сектара і не дагаварыў.
У залу ўвайшоў высокі агніста-рыжы мужчына з вялізным носам. Грэхаў з цікаўнасцю стаў яго разглядваць. Ён ні разу не бачыў намесніка старшыні Камітэта Камунікацый у твар, толькі чуў пра яго, але памыліцца, відаць, было немагчыма. Лявада коратка павітаўся з усімі і прайшоў да пультаў.
Грэхаў дакрануўся пальцамі да пляча Сташэўскага — нейкі інстынктыўны рух, дальбог, і падрыхтаваўся слухаць.
Дэсантны шлюп — іглакол, на жаргоне асаў, — павольна аддзяліўся ад ажурнага цела Станцыі і срабрыстай кропляй стаў падаць у бездань. Сіні дыск Тартара здаваўся адтулінай у чорнай тоўшчы, а іглакол — паветраным шарыкам, што ўзнімаўся да неба з-пад зямлі.
Пакуль іх маленькі караблік вялі па энергапромню да Станцыі, Сташэўскі быў спакойны: збоку іх ніхто не мог убачыць і запеленгаваць. Але ў атмасферы яны маглі спадзявацца толькі на вопыт і ўменне пілота, і Сташэўскі міжволі паглядваў на Дыега Вірта, які з нядбайнай грацыяй прафесіянала сядзеў ля пульта.
У цеснай рубцы іглакола размясціліся разам чатыры чалавекі: сам Сташэўскі, Вірт, Малчанаў, што апраўдваў сваё прозвішча, і Грэхаў, які з цікавасцю назіраў за ходам спуску. Тое, што іх экспедыцыя — выратаваўчы рэйд, яго турбавала мала. Дакладней, турбавала, вядома, але за тры гады працы ў КАВС ён даўно прывык да заўсёднай рызыкі, чакання сутыкнення з невядомымі ці вядомымі сіламі прыроды, таму гэтая экспедыцыя была для яго звычайнай формай работы. Яго работы...
Грэхаў цяпер ведаў, што з таго часу, як Тартар быў адкрыты, мінула больш за год, але па-сапраўднаму вывучыць чужы свет за гэткі кароткі тэрмін людзі не змаглі: не шмат чаго ўбачыш з тысячакіламетровых арбіт, аўтаматы ж, акрамя вымярэння асноўных фізічных параметраў планеты, нічога больш не ўмелі. Да асэнсавання жыцця Тартара патрэбны былі працяглыя назіранні, назіранні прамыя і без пасрэднікаў. Праўда, спробы гэтыя пакуль у большасці заканчваліся выратаваўчымі аперацыямі накшталт гэтай. Хіба што меншага маштабу.
Шэсць сутак назад, калі Грэхаў яшчэ блукаў па Лесе Журбы на Чары, група вучоных і камунікатараў у колькасці сарака шасці чалавек накіравалася на ТФ-зоркалёце да аднаго з Гарадоў, найбольш загадкавых аб'ектаў Тартара, для дэталёвых даследаванняў. І вось ужо шэсць сутак залар з раёна пасадкі чуецца рэзкі голас аўтамата: «Увага! Выкідваю...» — маўчанне, доўгі скрыгат, трэск і зноў: «Увага! Выкідваю...» — маўчанне, скрыгат — і так без канца. Шэсць сутак запар людзі на Станцыі спрабуюць з дапамогай зондаў і тэлеробатаў разгледзець, што здарылася з караблём, спрабуюць, але беспаспяхова, наладзіць з ім сувязь. Здалёку калона карабля здаецца непашкоджанай і стаіць трывала, але яго нерухомасць трывожная, не з'яўляліся каля яго і перасоўныя лабараторыі, з дапамогай якіх меліся правесці даследаванні. Карабель не адчыняў люкаў, ператварыўшыся ў падабенства тых скал, каля якіх ён так дзіўна фінішаваў. Адзіным рухам у гэтым месцы быў рух «павуцін», якія чародамі кружылі вакол зямнога карабля. Дарма ўглядаліся ў мутны акіян атмасферы тэлезонды і чуйныя прыборы: у раёне пасадкі панавала дзіўная цішыня.